Πολιτισμός-Τουρισμός : Εννοιες ταυτόσημες ή αντικρουόμενες?

Η νέα Κυβέρνηση ανακοίνωσε τη συγχώνευση δύο Υπουργείων : Τουρισμού και Πολιτισμού. Σε μια ιδανική κοινωνία θα ήμουν υπέρμαχος αυτής της μεταρρύθμισης αφού είμαι από εκείνους που υποστηρίζουν πως ο τουρισμός θα έπρεπε να είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την προβολή του ελληνικού πολιτισμού. Γνωρίζοντας όμως (έως ένα βαθμό) τις στρεβλώσεις και τις παθογένειες των δύο αυτών φορέων αλλά και της κοινωνίας μας θεωρώ πως το εγχείρημα αυτό είναι εφαρμόσιμο μεν σε κάποια μελλοντική στιγμή, παρακινδυνευμένο δε για το παρόν εφ΄όσον δεν προηγηθούν συγκεκριμένες δράσεις για να ξεκαθαριστεί το θολό τοπίο που επικρατεί και στους δύο τομείς.

Κατά κύριο λόγο (αποδεδειγμένα) οι κατά καιρούς πολιτικές περί τουρισμού στην Ελλάδα έχουν δείξει πως μάλλον κινείται εχθρικά προς τον πολιτισμό αφού:

• O μαζικός τουρισμός διαταράσσει την φέρουσα ικανότητα ενός τόπου αλλά και την κοινωνική συνοχή, καταστρέφει τις μικρές παραγωγικές μονάδες που υπάρχουν σε κάθε τόπο (οι προμήθειες εισάγονται είτε από την Αθήνα είτε από το εξωτερικό) αλλά από την άλλη συντελεί στην εύκολη και ταχεία αύξηση των εισοδημάτων.
  
• Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και των αρχαιολογικών χώρων εκλαμβάνεται -από όσους ασχολούνται με τον τουρισμό- ως εμπόδιο για την ανάπτυξη ενός τόπου π.χ. θέμα αιγιαλού (συνηθισμένο το φαινόμενο της καταπάτησής του από μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες), Ζάκυνθος (Χελώνα Καρέτα-καρέτα), Καταδυτικός τουρισμός (σε θάλασσες όπου βρίσκονται διάσπαρτα αρχαία ναυάγια), Πλάκα (αρχαιολογικοί χώροι-προστατευόμενα νεοκλασσικά κτίρια), Προστατευόμενοι (από την αρχαιολογία) νησιωτικοί οικισμοί, Απαγόρευση ανέγερσης ξενοδοχείων πλησίον αρχαιολογικών χώρων, δασικές εκτάσεις (οι οποίες συνήθως αποχαρακτηρίζονται προκειμένου να κατασκευαστούν εξοχικές κατοικίες για αλλοδαπούς) κ.α.
  
• Πολλές φορές η έννοια του ελληνικού πολιτισμού στα καταστήματα "λαϊκής" (?) τέχνης εξαντλείται στην εμπορευματοποίηση και την παραποίηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς (βλ. αντίγραφα του σάτυρου με σηκωμένο φαλλό, κακέκτυπα αντίγραφα αγαλμάτων και εικονιστικών απεικονίσεων) με σκοπό το κέρδος, ή κιτς προσθήκες αρχαίων κολώνων σε ξενοδοχεία τουριστικών περιοχών αλλά και μπαρ όπου προσφέρονται ποτά-μπόμπες (π.χ. Φαληράκι).
• Στα πλαίσια της νοοτροπίας περί προσέλκυσης του τουρισμού η έννοια του πολιτισμού εξαντλείται στις Ελληνικές βραδυές (Greek nights) όπου κάποιοι χορευτές (αμφιβόλων χορευτικών δεξιοτήτων) καλούν τους τουρίστες να χορέψουν το Zorba's dance και να γευτούν την Greek salad, το tzatziki και τον moussaka.

Αναρωτιέμαι λοιπόν εάν είναι ρεαλιστική η σκέψη να λειτουργήσουν κάτω από την ίδια στέγη ο Πολιτισμός και ο Τουρισμός. Μήπως θα έπρεπε προηγουμένως να χαραχτεί μια συγκεκριμένη στρατηγική όπου θα προσδιορίζεται πως οραματίζεται η νέα κυβέρνηση να συνδέσει αλλά και να αναπτύξει με παράλληλο τρόπο τους δύο αυτούς τομείς της οικονομίας μας , αφού αν και έχουν σημεία σύγκλισης μεταξύ τους σε κάποια σημεία τους χωρίζει η άβυσσος.
Εν τέλει η ανησυχία μου είναι μήπως η (κακώς εννοούμενη) ανάπτυξη του τουρισμού λειτουργήσει σε βάρος του πολιτισμού (όπως έχει αποδείξει η συνήθης πρακτική) . Πιστεύω πως και οι δύο αυτοί τομείς ακόμη και αν παραμείνουν ανεξάρτητοι μεταξύ τους μπορούν ισότιμα να αποτελέσουν αντικείμενο (υγιούς) οικονομικής εκμετάλλευσης με απώτερο στόχο την προβολή του τόπου μας και την προσέλκυση ανώτερου πνευματικού επιπέδου επισκεπτών.

ΥΓ. Να υπενθυμίσω πως σε παλαιότερες αναρτήσεις όπως εδώ είχα αναρωτηθεί εάν παράγει ο σύγχρονος άνθρωπος πολιτισμό και είχα παραθέσει τις απόψεις γνωστών προσωπικοτήτων. Σε άλλη ανάρτηση με τίτλο "Πολιτισμός και Ανάπτυξη" είχα αναφερθεί στη σχέση που δυνητικά θα μπορούσε να παίξει ο πολιτισμός στην ανάπτυξη της χώρας (μέσω του τουρισμού) και παρέθετα τις απόψεις του κ. Μάνου και της κ. Μαμιδάκη (της γνωστής αλυσσίδας ξενοδοχείων) που τις βρήκα πολύ ενδιαφέρουσες.

*Η φωτό είναι από τη Λίνδο της Ρόδου