Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής?

Στο προηγούμενο post σε κάποιο σχόλιο γράφτηκε πως το blog μου μυρίζει πατριδογνωσία. Για να πω την αλήθεια αυτή τη λέξη είχα να την ακούσω από τα μαθητικά μου χρόνια. Ετσι θυμήθηκα την στήλη ενός περιοδικού με τίτλο "πατριδογνωσία", όπου ένα από τα θέματα που πραγματευόταν ήταν: ο πολιτισμός και ο Ελληνας της νέας εποχής.

Στον τελευταίο κατακλυσμό "πολιτιστικών ατασθαλιών", αντί για σταγόνες βροχής καθημερινά βρέχει νέες αποκαλύψεις για ερωτικά σκάνδαλα,μπαράζ αυτοκτονιών όπου πρωταγωνιστούν Υπουργοί, 35χρονες γυναίκες, 53χρονοι άνδρες κλπ κλπ. Ολες αυτές οι "ρόζ" εικόνες χοροπηδούν καθημερινά στους δέκτες μας και εισβάλλουν στα σπιτικά μας χοροπηδώντας όπως ακριβώς χοροπηδούν τα καλλικαντζαράκια. Το νέο "εθνικό" θέμα (νάτανε το μόνο????) φαίνεται να έχει πάρει το δρόμο της Δικαιοσύνης.

Εγώ όμως δεν επιθυμώ να σταθώ στις "ρόζ" εικόνες αλλά σε μια λεξούλα που δίχως να φταίει η ίδια, την στριμώξανε. Μάλιστα έτσι όπως πάει φοβάμαι πως η ίδια δεν θα γλυτώσει τις "ροζ" πιτσιλιές και τον διασυρμό (έχετε ακούσει που λένε πως μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά? Αυτή λοιπόν η ταλαιπωρημένη λεξούλα για την οποία νοιάζομαι τόσο πολύ είναι :

" Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ"

Με δεδομένο το γεγονός πως η έννοια του πολιτισμού πολλές φορές συνδέεται με συγκεκριμένα πρότυπα συμπεριφοράς (π.χ. λέμε "αυτός είναι πολιτισμένος" όταν η συμπεριφορά του είναι κόσμια), αναρωτιόμουν εάν μπορούμε να ισχυριστούμε πως ο σύγχρονος Ελληνας παράγει πολιτισμό. Αμέσως συμπέρανα πως ο σύγχρονος Ελληνας ΔΕΝ μπορεί να παράγει πολιτισμό με τέτοιου είδους γεγονότα και συμπεριφορές.

Η επόμενη σκέψη που δεν άργησε να ακολουθήσει είναι πως όταν λέμε "ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ" σαφώς δεν εννοούμε μόνο υιοθέτηση προτύπων συμπεριφοράς, αλλά πολύ περισσότερες καταστάσεις.

Από περιέργεια αναζήτησα κάποιες απαντήσεις γνώριμων προσώπων που είχαν δημοσιευτεί στην στήλη "Πατριδογνωσία" του περιοδικού "Κ" της Καθημερινής και είχα φυλάξει, προτού ξεσπάσουν τα τελευταία σκάνδαλα. Οι απαντήσεις έρχονταν να καλύψουν το ερώτημα της κ. Αννας Γριμάνη "εάν παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής" . Τις βρήκα ενδιαφέρουσες και έτσι σκέφτηκα να τις μοιραστώ μαζί σας :

Αγγελος Δεληβοριάς,Διευθυντής Μουσείου Μπενάκη

Ο Ελληνας της "νέας εποχής" εξακολουθεί να παράγει πολιτισμό, εφ΄όσον βέβαια με την λέξη πολιτισμός εννοούμε συνολικά τις διάφορες εκφάνσεις του πνεύματος και της τέχνης,της επιστημονικής περιέργειας,του ερευνητικού στοχασμού και του γόνιμου προβληματισμού γενικότερα.

Βασίλης Αλεξάκης, συγγραφέας,ζει μόνιμα στο Παρίσι

Παράγει πολιτισμό στους τομείς που έχει μια παράδοση, όπως είναι το θέατρο, η μουσική και η ποίηση. Οταν την ακολουθεί τυφλά καταλήγει σε υποπροϊόντα και δεισιδαιμονίες. Το κύριο πρόβλημα του Νεοέλληνα είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό του.

Σάββας Δημόπουλος,Καθηγητής στο Τμήμα Φυσικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Στάνφορντ)

Ο Ελληνας παράγει πολιτισμό, παρά το μικρό μέγεθος της χώρας μας. Θα κατορθώναμε όμως περισσότερα εάν λειτουργούσαμε πιο ομαδικά.

Αλέκος Φασιανός,Ζωγράφος

Τρία πράγματα συμβαίνουν στην Ελλάδα:

α) Να μιμείται ο Ελληνας το παρελθόν, οπότε δεν κάνει τίποτα, δεν δημιουργεί μια νέα παράδοση

β) Να μιμείται ό,τι γίνεται έξω λέγοντας "είμαι παγκόσμιος", οπότε πάλι δεν παράγει πολιτισμό

γ) Πράγματι να δημιουργεί ένα κράμα πολιτισμού, μια καινούργια ελληνικότητα, όπως κάνουν οι λίγοι, παίρνοντας μάθημα από το παρελθόν και στοιχεία από όσα συμβαίνουν σήμερα. Σημασία έχει ο τρόπος, ο δικός σου τρόπος.....Εάν είσαι Ελληνας και εκφράσεις με τον δικό σου τρόπο την ελληνικότητα, τότε ζεις στον σύγχρονο κόσμο.

Αλέξανδρος Μυράτ,μόνιμος μαέστρος της Καμεράτας, ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής

Το καλύτερο και το χειρότερο συνυπάρχουν σήμερα. Σαφέστατα παράγει πολιτισμό. Το ερώτημα είναι ποιόν ? Του Δούναβη, του Ρήνου, του Σηκουάνα ή του Κηφισού???

Δημήτρης Νόλλας, συγγραφέας

Εκείνοι που δεν παραμένουν κολλημένοι στις αθλιότητες του διπλανού τους, εκείνοι που δεν δικάζουν, παρά πρώτα και πάνω από όλα τον εαυτό τους, οι ικανοί για τα μεγάλα, ναι, παράγουν πολιτισμό. Είναι εκείνοι που δύνανται, κατά τον Εμπερίκον, "να εκτοξεύουν σπέρμα διεισδύοντες". Το ηλεκτρονικό σκυλολόϊ τους κρύβει, όταν δεν τους κατατρέχει.

Γιώργος Μπίζος,(ιδρυτικό μέλος του εθνικού Συμβουλίου Νομικών για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Νότιο Αφρική.Ηταν δικηγόρος του Νέλσον Μαντέλλα)

Οι περισσότεροι Έλληνες, και κυρίως στο εξωτερικό, παράγουν πολιτισμό με πυξίδα τον ελληνικό πολιτισμό και επιμένουν τα δικά τους παιδιά να μάθουν να κάνουν το ίδιο. Δεν παραμένουν κήρυκες περασμένων μεγαλείων, όπως συμβαίνει με μερικούς....Οσο για τον ελλαδικό χώρο, πιστεύω ότι οι Ελληνες παράγουν πολιτισμό, είτε ως πολίτες είτε ως κυβερνήσεις ή πολιτικές παρατάξεις".

Χρήστος Γιανναράς,(ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας Παντείου Πανεπιστημίου)

Ο Ελληνας, αγράμματος, σκλάβος, πεινασμένος παρήγε πολιτισμό. Τότε με τα λόγια του Ελύτη, "όπου το παραμικρό κεντητό πουκάμισο, το πιο φτηνό βαρκάκι, το πιο ταπεινό εκκλησάκι, το τέμπλο, το κιούπι, το χράμι, όλα τους αποπνέανε μιαν αρχοντιά κατά τι ανώτερη των Λουδοβίκων".

Ο Ελληνας έπαψε να παράγει πολιτισμό με την ίδρυση του σύγχρονου ελλαδικού κρατιδίου. Το κρατίδιο οργανώθηκε να είναι μεταπρατικό, να πιθηκίζει ο Ελληνας αλλότριες κοινωνίες με άλλους ιστορικούς εθισμούς, άλλες ανάγκες. Πέρασαν δύο αιώνες κι ακόμα ο Ελληνισμός μόνο μιμέιται, τρέχει ανέλπιδα πίσω από γυαλιστερές χάντρε και καθρεφτάκια. Δίχως ταυτότητα, δίχως κάτι δικό του να κομίζει (ή έστω να διαχειριστεί) που να ενδιαφέρει πανανθρώπινα.

Θανάσης Βαλτινός,(συγγραφέας)

Να αρχίσω από το φαϊ? Δύσκολα τρώει πια κανείς ένα καλό πιάτο φαϊ. Ενα καλό λαδερό ας πούμε. τρυφερά φασολάκια ή αγκαθωτές αγκινάρες. Κοντεύουμε να πνιγούμε στις παχυλές "μπεσαμέλ" ή σάλτσες "σος". Αναρωτιέμαι αν υπάρχουν ακόμα γυναίκες που ξέρουν να φτιάξουν αυτό το υπέροχο γλυκό καρυδάκι. Ακόμα δυσκολότερα μπορεί να βρεθεί κανείς σε ένα χώρο ανεκτής κοινής διασκέδασης. Δεν μιλάω για την μεταρσίωση ή για την ευφορία που σου δίνει η αίσθηση ότι είσαι μέρος ενός όλου. "Κάποτε τραγουδάγαμε", συνήθιζε να λέει ένας αδελφός του πατέρα μου. "Στη δουλειά,στο ταξίδι. Τώρα ακούμε μόνο. Από τότε που βγήκε το ραδιόφωνο ακούμε μόνο." Και δεν είχε προλάβει την τηλεόραση.

Δαμιανός Σακάς,(καθηγητής Νευροχειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών)

Κάποιοι παράγουν πολιτισμό και άλλοι μένουν κολλημένοι στη ρητορική ελληνικότητα. Οι χειρότεροι όμως είναι εκείνοι που παράγουν κάτι βαθύτατα ανθελληνικό, όπως άσχημα οικοδομήματα που στιγματίζουν το ελληνικό τοπίο.

Σταμάτιος Κριμιζής,(επίτιμος διευθυντής Διαστημικών Προγραμμάτων της NASA στο Πανεπιστήμιο John Hopkins)

Εχουμε αξιόλογους ανθρώπους που ατομικά παράγουν πολιτισμό, ειδικά στην αλλοδαπή, αλλά η ελληνική κοινωνία φαίνεται να είναι ικανοποιημένη με την κατανάλωση και την ακλοπέραση, δεν δείχνει να προβληματίζεται για το μέλλον και την ταυτότητά της.

Θοδωρής Καλλιφατίδης,(συγγραφέας,μένει μόνιμα στη Σουηδία)

Σίγουρα παράγουν οι Ελληνες πολιτισμό. Τι άλλο έκανε ο Σεφέρης, ο Ρίτσος, ο Ελύτης, ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις και άλλοι νεότεροι? Προσωπικά θεωρώ τον Μάνο Ελευθερίου έναν από τους μεγάλους ποιητές του καιρού μας, έναν ποιητή που με ανεπανάληπτη λιτότητα και ομορφιά εκφράζει τους καϋμούς της γενιάς μου.

Αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο είναι ο αριθμός των διαφορετικών απαντήσεων που δόθηκαν ως απάντηση σε μία και μοναδική ερώτηση αλλά και το διαφορετικό πρίσμα από το οποίο βλέπει κανείς την έννοια του πολιτισμού.

Αλήθεια εσείς πιστεύετε πως ο Ελληνας της νέας εποχής παράγει πολιτισμό?