Φτωχότερος από σήμερα ο πολιτισμός : Εφυγε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, ένας από τους τελευταίους αυτοδίδακτους δημιουργούς

Ιάκωβος Καμπανέλλης (1922-2011)

Ενας από τους τελευταίους αυτοδίδακτους δημιουργούς, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, απεβίωσε σε ηλικία 89 ετών. Οπως και η πλειοψηφία των αυτοδίδακτων δημιουργών έλεγε χαρακτηριστικά πως στη ζωή θα πρέπει"να κοιτώ χαμηλά για να μπορέσω να φθάσω ψηλά..." Σε όλη του τη ζωή

πάλεψε με μοναδικό του όπλο την έμπνευση από τα προσωπικά του βιώματα και την αγάπη του για τη δημιουργία. 

Το θεατρικό έργο του Καμπανέλη θα λέγαμε πως θεμελίωσε το σύγχρονο ελληνικό θέατρο, και για αυτό δίκαια του έχει απονεμηθεί ο τίτλος του «πατριάρχη του ελληνικού θεάτρου». Γεννημένος στη  Νάξο στις 2 Δεκεμβρίου του 1922, έκτο παιδί της οικογένειας του εμπειρικού φαρμακοποιού Στέφανου Καμπανέλλη και της Αικατερίνης ,το γένος Λάσκαρη. Ο πατέρας του καταγόταν από την Χίο και η μητέρα του από την Κωνσταντινούπολη.  Ο Καμπανέλλης ένας ιδιοφυής  δημιουργός ανήκει σε εκείνες τις γενιές των αυτοδίδακτων δημιουργών που δίχως να έχουν σπουδάσει σε ακριβά σχολειά ή δίχως να αποτελούν μαθητές διάσημων διασκάλων οδηγήθηκαν εντικτωδώς στον δρόμο της δημιουργίας. Η δύναμη της δημιουργίας του προήλθε από τη δύναμη των βιωμάτων του.

Το 1935 η οικογένειά του εγκαθίσταται στην Αθήνα λόγω οικονομικών προβλημάτων. Το 1938 τελειώνει την Νυχτερινή Σιβιτανίδειο Σχολή με το πτυχίο του οικοδόμου-σχεδιαστή και πιάνει δουλειά σε τεχνική εταιρία.

Το 1940 σε μια επιχείρηση να φτάσει στην Βιέννη, συλλαμβάνεται από την γκεστάπο στο Ινσμπουργκ και στο τέλος τον στέλνουν στο στρατόπεδο του Μαουτχάουζεν απ΄όπου απελευθερώνεται τον Μάϊο του 1945.

Μετά από μια παράσταση του θεάτρου Τέχνης τον χειμώνα του 45-46,αποφασίζει να γίνει ηθοποιός. Δίνει εξετάσεις αλλά αποκλείεται γιατί δεν έχει απολυτήριο γυμνασίου. Ως αντίδραση που δεν τον δέχθηκαν στις εισαγωγικές εξετάσεις της δραματικής σχολής του Θεάτρου Τέχνης άρχισε να γράφει θεατρικά έργα. 

Το 1947 ο Πέλος Κατσέλης εκτιμά το ταλέντο του και συζητά με την επιτροπή του Εθνικού,για να τον δεχτούν ώς εξαιρετικό ταλέντο. Ενώ στην αρχή επιτυγχάνει,στην επανεξέταση τον αποκλείει ο Ροντήρης.

Το 1950 ανεβάζει το πρώτο του έργο "Ο χορός πάνω στα στάχυα" το 1950.

Αλλα του θεατρικά είναι : «Η ηλικία της νύχτας», «Ο γορίλας και η Ορτανσία», «Παραμύθι χωρίς όνομα», «Βίβα Ασπασία», «Οδυσσέα γύρισε σπίτι», «Η αποικία των τιμωρημένων», «Ασπασία».

Το αντιδικτατορικό έργο, «Το μεγάλο μας τσίρκο», έγινε μεγάλη επιτυχία το 1973, στη διάρκεια της χούντας, με την Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Καζάκο.

Στη συνέχεια, ο Καμπανέλλης έγραψε, μεταξύ άλλων, «Το κουκί και το ρεβίθι», «Ο εχθρός λαός», «Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα», «Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού», «Ο μπαμπάς ο πόλεμος», «Ο επικήδειος, «Ο αόρατος θίασος», «Ο δρόμος περνά από μέσα», «Γράμμα στον Ορέστη», «Ο δείπνος», «Πάροδος Θηβών», «Στη χώρα Ίψεν», «Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια», «Η τελευταία πράξη», «Μια συνάντηση κάπου αλλού», «Μια κωμωδία», «Οι δύσκολες νύχτες του κυρίου Θωμά», «Η αυλή των θαυμάτων».

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, όμως έγραψε και πολλά σενάρια για τον κινηματογράφο, με διασημότερο όλων, τη «Στέλλα», έργο που έγραψε για τη Μελίνα Μερκούρη. Δικά του είναι ακόμα, «Το ποτάμι» του Νίκου Κούνδουρου, «Η αρπαγή της Περσεφόνης» του Γρηγόρη Γρηγορίου και «Κορίτσια στον ήλιο» του Βασίλη Γεωργιάδη.

Επίσης, έγραψε και τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, του Μάνου Χατζιδάκι, του Σταύρου Ξαρχάκου, του Γιάννη Σπανού και του Νίκου Μαμαγκάκη.

Τέλος, έγραψε και το «Μαουτχάουζεν», τις αναμνήσεις του από τον εγκλεισμό του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης των Ναζί, όπου έμεινε δυόμισι χρόνια.

Εκτός από σενάρια έγραψε και τα εξής πεζά : "Μαουτχάουζεν", χρονικό από την εκεί εμπειρία του Πρωτογράφτηκε το 1946-47.Το 1965 το ξαναγράφει και δημοσιεύεται σε συνέχειες στην εφημερίδα Ελευθερία, ενώ τον Δεκέμβριο κυκλοφορεί σε βιβλίο από τις εκδόσεις Θεμέλιο-μαζί κυκλοφορεί κι ο ομώνυμος δίσκος (εκδόσεις Κέδρος)
«Από Σκηνής και Πλατείας»(εκδόσεις Καστανιώτη)

Τι είπαν για τον Καμπανέλλη :

Μίκης Θεοδωράκης : «Η είδηση για τον θάνατο του Ιάκωβου Καμπανέλλη με χτύπησε σαν κεραυνός. Όταν έχεις ζήσει μαζί του, τόσο στενά δεμένος από την εφηβεία σου, νοιώθεις μέσα σου ένα κενό, σαν να έχεις χάσει ένα κομμάτι του εαυτού σου. Άλλοι θα μιλήσουν για τη μεγάλη του αξία και την ανυπολόγιστη προσφορά του στην Τέχνη και ειδικά στο θέατρο. Εγώ θρηνώ τον φίλο, τον συνεργάτη και τον άνθρωπο, που ομόρφυνε με τα έργα του τη ζωή μας», δήλωσε ο Μίκης Θεοδωράκης για την απώλεια του Ιάκωβου Καμπανέλλη.

Πηγή : www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ

Ντοκυμανταίρ Ιάκωβος Καμπανέλλης (1957) (Αρχείο Ντοκυμανταίρ ΕΡΤ) (Προβολή εδώ)

Ντοκυμανταίρ Ιάκωβις Καμπανέλλης (Μέρος 1ο) (Αρχείο Ντοκυμανταίρ ΕΡΤ) (Προβολή εδώ)

Ντοκυμανταίρ Ιάκωβος καμπανέλλης (Μερος 2ο) (Αρχείο Ντοκυμανταίρ ΕΡΤ) (Προβολή εδώ)