Κρούστας - Ενα "αμυγδαλοχώρι" τση Κρήτης....

Σας έχει συμβεί ποτέ να "κολλήσετε"με μια περιοχή, ένα χωριό, μια χώρα, μια τοποθεσία και να θέλετε να πηγαίνετε ξανά και ξανά? Πολλές φορές αναρωτιέμαι τι μπορεί να μας επηρεάσει ώστε να επιθυμούμε να επισκεφτούμε ξανά και ξανά έναν τόπο.

Τα τελευταία 3 χρόνια λοιπόν που πάω για διακοπές στην Κρήτη δεν υπάρχει περίπτωση να μην επισκεφτώ ένα σχετικά άγνωστο χωριουδάκι, τον Κρούστα. Ο Κρούστας που βρίσκεται πάνω από τα Κριτσά είναι ένα χωριουδάκι του Ν. Λασιθίου 13 χλμ νότια του Αγ.Νικολάου και είναι σκαρφαλωμένο σε υψόμετρο 540 μέτρων. Λέγεται πως κατοικείται συνεχόμενα εδώ και πολλούς αιώνες. Ο επισκέπτης στην είσοδο του χωριού θα αντικρύσει ένα όμορφο καλωσόρισμα : " Καλώς ορίσατε " γράφει η πινακίδα όπου είναι ζωγραφισμένοι ένας άντρας και μια γυναίκα με την τοπική παραδοσιακή φορεσιά.

Είχε μεσημεριάσει όταν φτάσαμε στο χωριό, αποζητούσαμε να βρούμε ένα στέκι να πιούμε μια ρακή (ή γιατί όχι? Παραπάνω από μία).
Η ονομασία του καφενείου μας έκανε να το επιλέξουμε:
Δροσοσταλίδες, το έλεγαν, βρήκαμε πολύ ποιητική την ονομασία του μα ακόμη πιο ποιητική βρήκαμε την κάρτα του συγκεκριμένου μαγαζιού όπου από πίσω ήταν γραμμένη μία μαντινάδα :

"Στο φύλλο του βασιλικού δυό δροσοσταλίδες
είν' δυό καρδιές που θα χαθούν στου ήλιου τις αχτίδες"

Καθήσαμε. Ετυχε και τις τρεις φορές που επισκέφθηκα το χωριό να είναι τέλη Αυγούστου.
Είναι η εποχή που όλοι οι χωρικοί επιδίδονται στην συγκομιδή των αμυγδάλων. Το χωριό βγάζει τα πιο νόστιμα αμύγδαλα που έχω δοκιμάσει ποτέ. Η δουλειά τους δεν σταματά με τη συγκομιδή των αμυγδάλων, μα πρέπει και να τα καθαρίσουν. Μαζεύονται τα μεσημέρια έξω από κάθε σπιτικό άντρες, γυναίκες και παιδιά και σπάζουν τα αμύγδαλα πίνοντας τον καφέ τους και λέγοντας τα χωρατά τους.
Ο ήχος από το σπάσιμο των αμυγδάλων ταξιδεύει σε κάθε στενό του χωριού.
Τα χέρια των ανθρώπων φανερά εξασκημένα καθαρίζουν τα αμύγδαλα με απίστευτη ταχύτητα.Τα τσόφλια από τα αμύγδαλα δημιουργούν λοφίσκους έξω από κάθε σπίτι.

Παραγγείλαμε ρακές, οι οποίες μας ήρθαν με το απαραίτητο συμπλήρωμα, τον μεζέ που περιλάμβανε ντόπιες ελιές, αγγουράκι και λίγο τυράκι. Δίπλα από το καφενείο βρίσκονταν δύο αδελφές και το εγγονάκι τους και όπως όλο το χωριό έτσι κι αυτές καθάριζαν τα μύγδαλα.

Πιάσαμε την κουβέντα. Ο μικρός λατρεύει τον παππού που ασχολείται με την γεωργία και την κτηνοτροφία. Οι συγγενείς ούτε που να το ακούσουν να συνεχίσει την δουλειά του παππού, δηλαδή να ασχοληθεί με την κτηνοτροφία. Σκληρή δουλειά λένε αλλά και με λίγα πλέον έσοδα.....
Ομως, όχι, ο μικρός να ακολουθήσει άλλον τομέα, να μάθει γράμματα και να γίνει υπάλληλος κάπου.
Εμείς, λένε, όσο ζούμε αυτό θα εξακολουθήσουμε να κάνουμε αφού αυτό μάθαμε να κάνουμε σε όλη μας τη ζωή. Αλλωστε στα χρόνια μας δεν είχαμε άλλες επιλογές. Ομως το παιδί....

Ο πιτσιρικάς βέβαια έχει αντίθετη γνώμη, όποτε δεν έχει σχολείο τρέχει στην μάντρα του παππού και μυείται στα μυστικά της κτηνοτροφίας.
Λέει πως αγαπά τη δουλειά του και θα ήθελε να ασχοληθεί με αυτήν.Οι νέοι πάντως σήμερα εγκαταλείπουν τα γεωργικά και τα κτηνοτροφικά επαγγέλματα, γεγονός που πιστεύω θα αποτελέσει μάστιγα σε μερικά χρόνια αφού δεν γνωρίζω ποιοί τελικά θα καλλιεργούν τη γη για να παράγουν τρόφιμα - όση γη γλυτώσει δηλαδή από τον "πολιτισμό της μεζονέτας"-. Προτιμούν να εργάζονται στα τουριστικά επαγγέλματα αφού είναι πιο προσοδοφόρα και η περιοχή του Αγ. Νικολάου προσφέρει αρκετές ευκαιρίες λόγω των μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων που υπάρχουν στην περιοχή.

Οι κυριούλες απαντούσαν πρόθυμα σε κάθε μας ερώτηση μα συνάμα τα χέρια τους δεν σταματούσαν ούτε δευτερόλεπτο. Να σπας ένα-ένα τα αμύγδαλα με το σφυράκι είναι κουραστικό και θέλει πολλή υπομονή, μα όπως μας εξήγησαν με τα αυτοματοποιημένα μηχανήματα χάνεται πολύς καρπός και τα περιθώρια κέρδους από το προϊόν πολύ χαμηλά για να το πετούν.Μας πρόσφεραν απλόχερα αμύγδαλα για να συνοδέψουμε τη ρακή μας. Σιγά σιγά άρχισαν να μαζεύονται στο καφενείο οι ντόπιοι, τόχουν συνήθεια βλέπετε να κάνουν μια στάση στον καφενέ μετά από τις αγροτικές εργασίες τις οποίες ξεκινούν τα χαράματα.

Επειτα από την μικρή στάση πάνε να ξαποστάσουν στο σπίτι τους για να ξαναβγούν το απόγευμα. Ετσι συνηθίζουν εδώ και χρόνια. Ο καφενές άλλωστε αποτελεί ένα ζωντανό κύτταρο της κοινωνίας τους, αφού εκεί θα μάθουν τα νέα, εκεί θα συζητήσουν την επικαιρότητα, εκεί θα μάθουν τα νέα για τους συγχωριανούς τους, εκεί θα τοιχοκολληθούν ανακοινώσεις σχετικές με τη δουλειά τους. Και εκεί πάντα πρόθυμος ο καφετζής να τους προσφέρει απλόχερα ένα μεζέ που θα συνοδεύει το εθνικό τους ποτό, τη ρακή.

Οι κάτοικοι εδώ ασχολούνται με την κτηνοτροφία και την γεωργία. Στο χωριό κάθε χρόνο μετά τον δεκαπενταύγουστο γίνεται τα τελευταία χρόνια μια γιορτή η "γιορτή του εφτάζυμου". Το εφτάζυμο είναι ένα "ειδικό"λίγο "μαγικό" ψωμί που λίγες πια νοικοκυρές γνωρίζουν να το παρασκευάζουν. Μαγικό το αποκαλώ αφού φουσκώνει δίχως προσθήκη μαγιάς και συνδέεται με αλλόκοτες δοξασίες. Την ημέρα της "γιορτής του φτάζυμου" οι νοικοκυρές ετοιμάζουν τα ψωμιά που μοιράζονται στο κόσμο και ακολουθεί γλέντι με διαφορετικό θεματικό αφιέρωμα κάθε χρόνο. Εμαθα πως μία χρονιά έκαναν αναπαράσταση των εθίμων του γάμου στον Κρούστα και πως η εκδήλωση είχε μεγάλη επιτυχία. Ελπίζω του χρόνου να καταφέρω να βρίσκομαι εκεί την ημέρα που γίνεται η γιορτή.
(Για περισσότερες πληροφορίες για την παρασκευή αλλά και τις δοξασίες για το εφτάζυμο ψωμί δείτε εδώ)

Λίγο παρακάτω υπάρχει μία ταβερνούλα στην οποία ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει αυθεντικές γεύσεις της Κρητικής κουζίνας: Βραστή κατσίκα, Λαζάνια χειροποίητα, Μυζηθρόπιτες, Λαδόψωμο, Χορτοπιτάκια, Ντολμαδάκια, Ανθόγαλο, Στάκα, Ξυγαλο, Γλυκιά μυζήθρα, Χοχλιούς (σαλιγκάρια) και πλήθος άλλων εδεσμάτων.

Η ώρα όμως είχε περάσει και έπρεπε να επιστρέψουμε στο ξενοδοχείο μας. Οι άνθρωποι βλέποντας το ενδιαφέρον που δείξαμε για το εφτάζυμο ψωμί το οποίο δεν το βρίσκει κανείς στην Αθήνα, προθυμοποιήθηκαν να μας φτιάξουν και να μας προσφέρουν ένα καρβελάκι. Την άλλη ημέρα μας το έστειλαν εκεί που βρισκόμασταν.
Βλέπετε η Ελληνική φιλοξενία σε πείσμα των σκληρών καιρών που διανύουμε εξακολουθεί (ευτυχώς) να υπάρχει σε κάποιες επαρχίες.
Καθώς φεύγαμε, έστρεψα το βλέμμα στην πινακίδα που είναι τοποθετημένη στην έξοδο του χωριού. Το ίδιο ζευγάρι με τις παραδοσιακές φορεσιές μας ευχόταν καλό δρόμο ("Καλοστράθια").

Αν θέλουμε να πηγαίνουμε και να ξαναπηγαίνουμε κάθε χρόνο σε αυτό το άγνωστο για πολλούς μικρό χωριουδάκι της Κρήτης είναι:
Για
- Την ζεστασιά και τη φιλοξενία των ανθρώπων του
και
- Γιατί εκεί δοκιμάσαμε τα πιο νόστιμα αμύγδαλα που έχουμε φάει στη ζωή μας

Ευχηθήκαμε να είμαστε καλά τόσο εμείς όσο και οι φιλόξενοι κάτοικοι του Κρούστα για να ξανανταμώσουμε του χρόνου.