Η τσαμπούνα είναι ένα πνευστό κατασκεύασμα, φτιαγμένο από ολόκληρο το δέρμα ενός κατσικιού. Από την μία άκρη το φουσκώνουν και καθώς φυσούν από εκεί , παίζουν με τα δάκτυλα τη φλογέρα στην οποία καταλήγει. Κάποια στιγμή μόλις βρω χρόνο θα συναρμολογήσω το υλικό που διαθέτω και θα προσθέσω κι εγώ δυό τρία πράγματα για αυτό το μουσικό όργανο που σιγά σιγά χάνεται από τη μουσική σκηνή.
Προς το παρόν απολαύστε στα παρακάτω βίντεο :
Ηχους τσαμπούνας από τον Θεολόγο Γρύλλη από τη Πάτμο (συνοδεία Στάθη Κουκουλάρη που το βιολί του μιμείται τον ήχο της τσαμπούνας)
Μια και μιλάμε για "Καρπάθικα" ημερολόγια απολαύστε λυροτσάμπουνα από το πανηγύρι του Αη Γιάννη της Βρουκούντας (στη Κάρπαθο).
Ηχοι τσαμπούνας από τη Λέρο με τον Σταύρο Ησυχο (το παρατσούκλι του Μπουρδούσης)
Στο παρακάτω βίντεο αν και δεν περιλαμβάνεται ήχος τσαμπούνας, δείτε πως καταλήγει σχεδόν κάθε Καρπάθικο γλέντι γύρω στα χαράματα, όταν δηλαδή έχουν αποχωρήσει οι άνθρωποι και έχουν απομείνει λιγοστοί μερακλήδες που ως ενεργοί κοινωνοί και λάτρεις του γλεντιού προτίμησαν να παραμείνουν μέχρι τέλους και δεν επέλεξαν τον ύπνο.
Με τον αυτοσχέδιο διάλογο να παίρνει φωτιά ανάμεσα στους εναπομείναντες μερακλήδες, ανταλλάσσονται σκέψεις και αισθήματα της στιγμής με τον δικό τους μοναδικό αυτοσχέδιο και μελοποιημένο τρόπο.
Παίζει λύρα ο Μιχάλης Ζωγραφίδης γνωστός λαϊκός οργανοπαίκτης από την Ολυμπο της Καρπάθου.
Εκτός από την ανάρτηση του Πέπε (εδώ) μπορείτε να διαβάσετε άλλη μια ενδιαφέρουσα ανάρτηση με τίτλο "εγκώμιο τσαμπούνας" (εδώ) όπου περιγράφεται μια πανκυκλαδική συνάντηση πνευστών οργάνων και από όπου "δανείστηκα" την πρώτη φωτογραφία.
....Καλά τσαμπουνίσματα λοιπόν....
Πολύ ενδιαφέρουσα ανάρτηση! Χρόνια πολλά σου εύχομαι Δυοσμαράκι μου, πάντα με υγεία!
ΑπάντησηΔιαγραφήΜ' αρέσουν οι άσκαυλοι, που στη Θράκη τους λέμε "γκάιντες"....
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλησπέρα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΩραία όργανα και σπάνια πια!
Δεν είναι για όλες τις ώρες η μουσική τους..
Χριστός ανέστη, χρόνια πολλά με ακούσματα που αγαπάς.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕυχαριστώ πολύ για την επίσκεψη και για τα καλά σου λόγια!
ΑπάντησηΔιαγραφήΠάντως δεν έχω την αίσθηση ότι η τσαμπούνα είναι παραμελημένο όργανο. Ίσα ίσα, τα τελευταία 10 χρόνια περίπου οι παίχτες έχουν πληθύνει, οι περιστάσεις όπου παίζεται το όργανο έχουν πολλαπλασιαστεί, και γενικά γίνεται πολύ περισσότερος λόγος (και έργο) απ' ό,τι σε όλο το β΄ μισό του 20 ού αιώνα.
Στο γιουτιουμπ πρέπει να υπάρχουν πάνω από 100 βιντεάκια τσαμπούνας, όλα σχδετικώς πρόσφατα. Αν γκουγκλάρετε τις λέξεις "τσαμπούνα", "ασκομαντούρα", "ασκομπαντούρα" με όλες τις πιθανές ορφογραφίες στα ελληνικά και τα φραγκοχιώτικα (με b, με mp, με mb κλπ.) θα βρείτε καμιά εκατοστή χιλιάδες αποτελέσματα.
Όλα αυτά δεν είναι βέβαια κατ' ανάγκην καλά για τη μουσική.
Συμπλήρωσις:
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ εκπομπή με το Γρύλλη, όπου και το σχόλιο του παρουσιαστή «Ένας από τους τελευταίους...» είναι του 1980. Από τότε έχουν αλλάξει τα πράγματα.
Λοιπόν έχω δει και έχω ακούσει 3-4 φορές να παίζεται αυτό το όργανο, αλλά ποτέ δεν έμαθα την ονομασία του! Φαντάζομαι να θέλει γερά πνευμόνια και αρκετά καλή τεχνική.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυγχαρητήρια για την ανάρτηση.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜέγα θέμα η παρουσία, η πορεία της τζαμπούνας και η σχέση της με τους νησιώτες γλεντιστές.
Εάν θελήσετε να γνωρίσετε περισσότερα γι' αυτήν και μάλιστα αυτής του νησιού της Νάξου σας προτείνω: http://www.youtube.com/watch?v=9uuhlaEJ8AI
Καλή συνέχεια.
Γεια σου,Δυσμαράκι, με τα παραδοσιακά σου,μπράβο,βρε κορίτσι...
ΑπάντησηΔιαγραφήαπαράμιλλο ηχόχρωμα και εξαιρετική η ανάρτηση του @φίλου σου
ΑπάντησηΔιαγραφή@Μαρία Τζιρίτα
ΑπάντησηΔιαγραφήΧρόνια Πολλά και σε σένα Μαράκι μου
Υγεία για όλο το κόσμο
@Sitalkis
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολλές οι ονομασίες, πολλά και τα ηχοχρώματα που βγάζουν αυτά τα πνευστά.
Στη Θράκη η γκάϊντα συνοδεύει και εξαιρετικά ζωηρούς χορευτικούς σκοπούς.
Προσωπικά τους λατρεύω.
@Hfaistiwnas
ΑπάντησηΔιαγραφήΕχεις δίκιο Ηφαιστίωνα.
Ο ήχος της τσαμπούνας είναι καμωμένος για να ακούγεται στα βουνά σε ανοιχτό χώρο. Οταν λοιπόν παίξει σε κλειστό χώρο δεν είναι εύκολα ανεκτός κυρίως λόγω της έντασης αλλά και λόγω του ότι τα αυτιά μας δεν είναι συνηθισμένα σε αυτού του είδους τον ήχο.
@αμέσως προηγούμενο σχόλιο:
ΑπάντησηΔιαγραφήΚατά τη γνώμη μου ο ήχος της τσαμπούνας δεν είναι φτιαγμένος για να "ακούγεται" πουθενά. Το ίδιο και της λύρας, του κεμεντζέ, του ζουρνά και όλων των παλιών παραδοσιακών οργάνων.
Στις παλιές κοινωνίες του υπαίθρου οι άνθρωποι δεν άκουγαν μουσική. Το να ακούς μουσική συνδέεται με τον καταναλωτισμό. Οι αστοί άκουγαν μουσική, πήγαιναν σε συναυλίες. Οι άρχοντες επίσης, είχαν αυλικούς μουσικούς.
Οι άνθρωποι που ήταν στην παραγωγή παρήγαν μουσική, που τη χρησιμοποιούσαν σε διάφορες λειτουργίες: για να κάνουν ένα γάμο, να ευχηθούν (κάλαντα), να τελέσουν ένα έθιμο, να αφηγηθούν μια ιστορία. Κανείς δεν καθόταν να ακούσει έτσι σκέτα, για τη χαρά της ακρόασης.
Σε μέρη όπου ίχνη αυτού του τρόπου ζωής είναι ακόμη ζωντανά, σ' ένα γλέντι δε γίνεται διάκριση μουσικών-ακροατών. Όλοι είναι συμπαραγωγοί και συγκαταναλωτές, όπως και με τα υπόλοιπα στοιχεία του πανηγυριού (όλοι έχουν βοηθήσει στο μαγείρεμα ή στο άσπρισμα της εκκλησίας ή στο να κουβαλήσουν καρέκλες κλπ., κανείς δεν πάει μόνο για να "δεχτεί").
Αυτοί οι άνθρωποι παρήγαν και ό,τι άλλο χρειάζονταν: το φαί τους, τα ρούχα τους κλπ. Οι αστοί και οι άρχοντες αγόραζαν, γι' αυτό και ήσαν πιο συνηθισμένοι να δέχονται.
Αυτός είναι ο λόγος που σήμερα αυτές οι μουσικές είναι δύσκολες στην ακρόαση: επειδή ποτέ δεν προορίζονταν για ακρόαση.
Επιτέλους!!! Μπράβο κε Πέπε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΒάζετε τα πράγματα στη σωστή τους βάση.
@Αναζήτηση
ΑπάντησηΔιαγραφήΧρόνια Πολλά και σε σένα εύχομαι
@Πέπε
ΑπάντησηΔιαγραφήΠροσωπικά εξακολουθώ να πιστεύω πως η τσαμπούνα είναι ένα από τα πλέον παραμελημένα παραδοσιακά όργανα.
Αρκεί να δούμε τη συχνότητα με την οποία ασχολούνται οι νεαροί μουσικοί (συγκριτικά με την ενασχόληση με τα υπόλοιπα μουσικά όργανα).
Είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να ανακάμπτει η καθοδική πορεία της τσαμπούνας(εξαιρουμένων των περιοχών όπου αποτελεί μέρος της τοπικής μουσικής παράδοσης). Παρ' όλα αυτά τά ερωτήματα είναι πολλά :
- Εάν ένα παιδί σήμερα θέλει να μάθει να παίζει τσαμπούνα πόσες πιθανότητες έχει να βρει δάσκαλο στη περιοχή του??? (ενώ για παράδειγμα δάσκαλο για να μάθει Κρητική λύρα μπορεί να βρει σχεδόν παντού)
- Πόσοι (πλην των παλαιών οργανοπαικτών) γνωρίζουν σήμερα να κατασκευάζουν και να επισκευάζουν τσαμπούνες???
- Πόσες ευκαιρίες έχει κάποιος να χρησιμοποιήσει τσαμπούνα σε ένα απλό γλέντι (δεν μιλώ για παραστάσεις, συναυλίες κλπ)???
κλπ κλπ
Τα παραπάνω κατά τη γνώμη μου παίζουν σημαντικό ρόλο στην εκμάθηση, τη διάσωση αλλά και τη διάδοση ενός παραδοσιακού οργάνου.
Οσον αφορά το Β μισό του 20ού αι υπήρχε γενικότερα μια απαξίωση προς την παραδοσιακή μουσική και τα παραδοσιακά όργανα. Αρχικά επειδή θεωρούνταν σύμβολα μιας φτωχής αγροτικής κοινωνίας σε μια περίοδο που ήταν "της μόδας" η αστικοποίηση και η Δυτικότροπη ζωή των ανθρώπων της πόλης. Αργότερα η παραδοσιακή μουσική συνδέθηκε (αρνητικά) με τη περίοδο της χούντας.
Εάν μέρος της παράδοσής μας διασώθηκε το χρωστάμε σε μερικούς φωτισμένους εραστές της μουσικής μας παράδοσης (Σίμωνας Καράς, Δόμνα Σαμίου, Αρ. Μόσχος κλπ). Αυτοί όχι μόνο διέσωσαν τις μελωδίες μα τις μελέτησαν και τις δίδαξαν αφήνοντας άξια διάδοχη κατάσταση που συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας.
Εύχομαι και ελπίζω να συμβεί το ίδιο με την τσαμπούνα και να υπάρξουν άξιοι συνεχιστές της...
@leondokardos
ΑπάντησηΔιαγραφήΠράγματι θέλει γερά πνευμόνια το πάιξιμο της τσαμπούνας αλλά κυρίως καλή τεχνική.
@stavros
ΑπάντησηΔιαγραφήΣε ευχαριστώ φίλε μου μα τα συγχαρητήρια αξίζουν στον Πέπε για την ανάρτησή του.
Σε καλωσορίζω σε αυτήν εδώ τη μικρή διαδικτυακή γωνιά
Ω ανάθεμά τον τον Μπλόγκερ! Πάλι έγραψα ένα σεντόνι πλούσιο σε θεωρίες, υποθέσεις, αντιθέσεις και παρλαπίπες και δε μου το εμφάνισε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕν πάση περιπτώσει, κατασκευαστές και δασκάλοι τσαμπούνας υπάρχουν. Λιγότεροι απ' ό,τι λύρας, αλλά περισσότεροι απ' ό,τι παλιότερα. Το ίδιο ισχύει και για τους παίχτες. Και αφού υπάρχουν όλοι αυτοί, προφανώς και οι πρόθυμοι ακροατές θα είναι περισσότεροι απ' ό,τι παλιότερα.
Τι περιοχή θέλεις; ;)