Να τα πούμε?

Σε αλλοτινές εποχές, από την παραμονή των Χριστουγέννων (από σήμερα δηλαδή) άνοιγε ο πλούσιος εθιμικός κύκλος του αποκαλούμενουΔωδεκαημέρου, που έκλεινε την ημέρα των Θεοφανείων με τον αγιασμό των υδάτων. Τσούρμο ήταν τα παιδιά που ξεχύνονταν από τα χαράματα στους δρόμους για να φτάσουν πρώτοι στους αγουροξυπνημένους νοικοκυραίους, να τα "ψάλλουν"και να εισπράξουν το γενναίο φιλοδώρημα που κάποτε δεν περιορίζονταν σε χρήμα μα σε λογής λογής καλούδια. Μάλιστα όσοι έφταναν πρώτοι εισέπρατταν το μεγαλύτερο φιλοδώρημα.

Τα παραδοσιακά κάλαντα άρχιζαν με την εξιστόρηση της γέννησης του Χριστού.

Καλήν εσπέραν, άρχοντες, αν είναι ο ορισμός σας,

Χριστού την θείαν γέννησιν να πώ στ΄αρχοντικό σας.

Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλει,

οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρει η κτίσις όλη.....

Αφού τελείωναν με την αφήγηση της ιστορίας της γέννησης του Χριστού, πρόσφεραν πλουσιοπάροχα παινέματα για τον νοικοκύρη του σπιτιού και τα πρόσωπα που συγκατοικούσαν με αυτόν

(παλαιότερα οι ευχές προσαρμόζονταν στην ιδιότητα του σπιτονοικοκύρη όπως τα παρακάτω κάλαντα)

Σ΄αυτό το σπίτι πούρθαμε πέτρα να μη ραϊσει

κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνια πολλά να ζήσει

Εδώ σε τούτες τες αυλές, τες μαρμαροστρωμένες,

εδώ 'χουν χίλια πρόβατα και τρείς χιλιάδες γίδια.

Σαν κάνουν τον ανήφορο, γιομίζ' ο λόγγος όλος.

Σαν το μυρμήγκι περπατούν, σαν το μελίσσι βάζουν,

σαν τον αφρό της θάλασσας αφρίζουν τα καρδάρια.

Εμείς ολίγα τά'παμε κι ο Θιός να τ' αβγαταίνη.

Και μετά ερχόταν η ώρα για την απαίτηση γενναίου φιλοδωρήματος. Η αμοιβή των μικρών καλαντιστών δεν ήταν ούτε ζητιανιά, ούτε φιλανθρωπία. Ηταν μια τελετουργική πράξη που ανταποδοτικά θα έφερνε το ποθητό αποτέλεσμα στον προσφέροντα το φιλοδώρημα: Στην αφθονία των αγαθών και τον πλούτο στο σπίτι του νοικοκύρη. Το φιλοδώρημα περιλάμβανε άλλοτε καρπούς για καλή σοδειά, γλυκούδια για την ευτυχία, νομίσματα για τον πλούτο....

Εσένα πρέπει, αφέντη μου, στα πεύκια να κοιμάσαι,

βελούδα να σκεπάζεσαι κι αφέντης να λογάσαι.

Βάλε τ', αφέντη μ', βάλε το χέρι σου στη τζέπη.

Αν εύρης γρόσα δ'ω μας τα, φλουριά μην τα λυπάσαι.

Βάλε και το γλυκό κρασί, να πιούν τα παλλικάρια.

Με το πέρασμα των χρόνων οι καιροί δυσκόλεψαν, τα κάλαντα κατέβηκαν από το τελετουργικό τους βάθρο. Στις μέρες μας τη θέση της μικρής ομάδας παιδιών που έψελλαν τα κάλαντα με μοναδικό όπλο το μεταλλικό τριγωνάκι, κατέλαβαν ολόκληρες μουσικές μπάντες ενηλίκων άλλοτε καλλίφωνες μα τις περισσότερες φορές παράφωνες. Λένε τα κάλαντα με σκοπό καθαρά την εξεύρεση οικονομικών πόρων. Τα λιγοστά παιδάκια που εξακολουθούν να βγαίνουν στις γειτονιές για να πουν τα κάλαντα συνοδεύονται συνήθως από τους γονείς τους για λόγους ασφαλείας....

....Μπορεί τα φετεινά κάλαντα να είναι κάπως "διαφορετικά"....

Σκίτσο του Ανδρέα Πετρουλάκη

Παρ΄όλα αυτά σε πείσμα των καιρών η πόρτα μου σήμερα παρέμεινε ανοιχτή σε αυτά τα λιγοστά παιδάκια που απόμειναν να περιφέρονται ανάμεσα στις πολυκατοικίες και σπάνε τη βοή της μεγαλούπολης με τις γλυκές φωνούλες τους δίνοντας το χαρμόσυνο μήνυμα της αγάπης.

Γιατί?

Ισως γιατί μεγάλωσα με αυτά τα βιώματα και μου θυμίζουν αθώα παιδικά χρόνια.

Ισως γιατί εθιμικά μιλώντας πάντα αποζητούσαμε "έτσι για το καλό" να μας τα πούνε. Θυμάμαι τη μητέρα μου να λέει πως ο καλός λόγος αυτές τις ημέρες μπορεί να φέρει το καλό μέσα στα σπιτικά μας.

Μπορεί όμως να είναι και επειδή εξακολουθώ να πιστεύω στη μαγική δύναμη των λέξεων που στέλνουν τα παιδιά όταν αυτές μιλούν για ευτυχία, καλωσύνη και "επί γης ειρήνη"ανάμεσα στους ανθρώπους.

Χρόνια Πολλά κι από χρόνου σας

Με υγεία, ευτυχία και ειρήνη για όλο τον κόσμο