Jules Dassin - Ενας ακούραστος και σιωπηλός "εργάτης" του πολιτισμού

Καμιά φορά η μοίρα παίζει περίεργα παιχνίδια.

Την προηγούμενη Παρασκευή στα πλαίσια των αφιερωμάτων "Ζωγραφίζοντας μια ιστορία", η ανάρτηση αφορούσε την Καρυάτιδα που αφαίρεσε ο λόρδος Ελγιν μαζί με άλλες αρχαιότητες από τον Παρθενώνα και εκφράζαμε την ελπίδα πως κάποια ημέρα θα επιστρέψουν στην πατρίδα τους.

Την Δευτέρα το βράδυ αναγγέλθηκε ο θάνατος του Ζυλ Ντασσέν (Jules Dassin) ο οποίος μαζί με την γυναίκα που τόσο λάτρεψε (Μελίνα Μερκούρη), αφιέρωσε τη ζωή του στον αγώνα για την επιστροφή (από το Βρετανικό Μουσείο) των Μαρμάρων του Παρθενώνα (γνωστά και ως Ελγίνεια μάρμαρα) καθώς και στη δημιουργία του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης.

Ο Dassin ήταν ένας ακούραστος, σεμνός και παράλληλα σιωπηρός "εργάτης του πολιτισμού". Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Γεννημένος το 1911 στην Αμερική, φαίνεται πως η μοίρα του έπαιξε αρκετά παιχνίδια. Η απόφασή του να μετακινηθεί στην Ευρώπη (Γαλλία) έμελλε να καθορίσει την μετέπειτα ζωή του.

Εγραψε πολλές ταινίες, όμως η γνωριμία του με την Μελίνα Μερκούρη στάθηκε καταλυτική, ιδιαίτερα από το 1960 κατά το οποίο η ταινία "Ποτέ την Κυριακή" όπου έπαιζε και ο ίδιος ως ηθοποιός θα είχε τεράστια επιτυχία. Η ταινία θεωρήθηκε σήμα κατατεθέν για την Ελλάδα (στο εξωτερικό), με την μουσική του Χατζιδάκι και το τραγούδι "Τα Παιδιά του Πειραιά" να ταξιδεύει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης κάνοντας γνωστό τον "ελληνικό" τρόπο ζωής. Ο Dassin στην ταινία αυτή έπαιξε τον ρόλο ενός αρχαιολάτρη Αμερικάνου που βέβαια δεν απείχε πολύ από τον μετέπειτα τρόπο ζωής του.

Λίγο καιρό μετά τον θάνατο της πολυαγαπημένης του γυναίκας ίδρυσε στη μνήμη της το "Ιδρυμα Μελίνα Μερκούρη" που σκοπό του έχει :
α) Την προώθηση ενεργειών για τη δημιουργία του νέου Μουσείου Ακρόπολης. (σκοπός ο οποίος ολοκληρώθηκε)
β) Την συμβολή στη χρηματοδότηση του έργου.
γ) Την ανάληψη και τον συντονισμό πρωτοβουλιών για τον επαναπατρισμό των Μαρμάρων του Παρθενώνα.
δ) Μετά την αποπεράτωση του Μουσείου, την οικονομική ενίσχυση και την συνδρομή στη λειτουργία του, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες.
ε) Την Οργάνωση διαλέξεων, συνεδρίων, εκδόσεων και ιδίως εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την ανάδειξη και προβολή των αξιών και ιδεωδών του ελληνικού πολιτισμού

Την ίδια περίοδο, δήλωνε σε συνέντευξη για την Κυριακάτικη "Ε":

- Δεν υπάρχει καμιά σκέψη να φύγω από την Ελλάδα. Θα μείνω για να βοηθήσω να εκπληρωθούν όσα οραματίστηκε η Μελίνα δηλαδή, το Μουσείο της Ακρόπολης, η καλλιτεχνική παιδεία στα σχολεία, η πολιτιστική θωράκιση του Αιγαίου και η επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα.

Τα καλλιτεχνικά προγράμματα «Μελίνα», που πρόσφερε το Ιδρυμα επεκτάθηκαν και στο εξωτερικό ενώ ο Ντασσέν είχε αναγγείλει τη διεύρυνση των σκοπών του Ιδρύματος με δωρεές και υποτροφίες σε αριστούχους φοιτητές.

Τα έσοδα από τα δικαιώματα των ταινιών του, δίσκων και οποιασδήποτε δραστηριότητας από όπου υπήρχαν έσοδα δικά του και της Μελίνας διατίθενται για την οικονομική στήριξη του Ιδρύματος που δημιουργήθηκε προκειμένου να εκπληρωθεί το κοινό τους όραμα: Η επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα εκεί που ανήκουν, στην Ελλάδα.

Στην προσπάθειά του βρήκε συμμάχους από τον κόσμο των Γραμμάτων και των Τεχνών οι οποίοι διοργάνωσαν συναυλίες με σκοπό τόσο την οικονομική ενίσχυση του Ιδρύματος όσο και την διάδοση της Ιδέας της επιστροφής των Μαρμάρων.

Ο ίδιος δεν θέλησε ποτέ να γράψει την αυτοβιογραφία του. Ισχυριζόταν πως δεν ήταν καλός στο γράψιμο. Πιστεύω όμως πως κατά βάθος δεν ήθελε να μιλά για τον εαυτό του, ήταν ένας απλός άνθρωπος χαμηλών τόνων , ο οποίος ποτέ δεν αγάπησε την αυτοπροβολή, χαρακτηριστικό των ταπεινών και ακούραστων πραγματικών εκπροσώπων του πολιτισμού και συνάμα των μεγάλων ανθρώπων.

Ελεγε : «Εδώ κάθομαι το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, αλλά κι ένα μέρος της νύχτας και διαβάζω ή γράφω, γιατί δεν είχα ποτέ, δεν έχω περισσότερο τώρα, καλό ύπνο -λίγες ώρες, όχι πάνω από πέντε, κι αυτές με διακοπές...».

Η τελευταία δημόσια εμφάνισή του ήταν στις 6 Μαρτίου στο μνημόσυνο που πραγματοποιήθηκε για τα 14 χρόνια από τον θάνατο της αγαπημένης του Μελίνας.

Σε μία συνέντευξη τον είχε ρωτήσει ο κ. Λάλας

"Κύριε Ντασσέν, πείτε μου ένα καλό τέλος που θα μπορούσε να είναι μια καλή αρχή για σας." Και ο Jules Dassin απάντησε :

«Θα πήγαινα στα πέρατα του κόσμου για να συναντήσω έστω και για πέντε λεπτά τον Τσέχοφ, τον Μπρεχτ και την παιδική μου ηλικία ξανά!».

ΚΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ

Πιστεύω πως έσπειρες τον σπόρο για να φυτρώσει μια καλή αρχή ή για την ακρίβεια μια καλή συνέχεια αυτού που άφησες στη μέση :

ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΜΑΡΜΑΡΩΝ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΥΓ. Στο βίντεο προσπάθησα να τα χωρέσω όλα, μα όσο και να προσπαθήσεις να τα μικρύνεις, 96 χρόνια πλούσιας δημιουργικής δράσης δεν μπορούν να χωρέσουν....