Ποιά είναι τα απαραίτητα σύνεργα για μια ευτυχισμένη χρονιά?

Υπάρχουν άραγε "μαγικές" συνταγές για να απολαύσει ο καθένας μας μια ευτυχισμένη και γουρλίδικη χρονιά? Ε λοιπόν σύμφωνα με την Καλλικατζαρελένη ναι...υπάρχουν κάποια "μαγικά" σύνεργα και τελετουργίες που θα πρέπει να κάνουμε για να εισπράξουμε ανταποδοτικά ευτυχία, υγεία, αγάπη και πληθωρικότητα υλικών αγαθών. Δεν ξέρω για εσάς αλλά εγώ σαν φίλη μιας Καλλικατζαρίνας που κατάγεται μάλιστα από την σπουδαία γενιά των Καλλικατζαραίων και έχει την τιμητική της αυτές τις ημέρες πιστεύω στις "μαγικές" συνταγές και τα απαραίτητα σύνεργα για μια καλή και ευτυχισμένη χρονιά.

Ποιά είναι λοιπόν αυτά?

Κατ΄αρχήν φέτος η Καλλικατζαρελένη με απέτρεψε να στολίσω Χριστουγεννιάτικο δέντρο λόγω επικινδυνότητας λέει του εγχειρήματος (μια και τα Χριστουγεννιάτικα δέντρα φέτος έχουν μπει στο στόχαστρο των κακών πνευμάτων) και έτσι για το καλό στολίσαμε φτωχικά ένα καραβάκι. Αν και λέγεται πως το Χριστουγεννιάτικο δέντρο είναι ξενόφερτο έθιμο ενώ το καραβάκι είναι Ελληνικό επιτρέψτε μου να διαφωνήσω. Θα μιλήσουμε όμως για αυτό σε επόμενη ανάρτηση. Ομολογώ πάντως πως το καραβάκι που βρήκα καμωμένο από φτωχικά υλικά (σανίδια,κορμούς δέντρου,βοτσαλάκια κλπ) μου άρεσε πολύ και έδωσε μια διαφορετική νότα στο σπιτικό μας.

Ας δούμε όμως ποιά είναι τα "μαγικά" σύνεργα της καλοτυχίας.

Κατ΄αρχήν χρειάζονται γλυκά....(κουραμπιέδες,μελομακάρονα κλπ) Οι καρποί (καρύδια,αμύγδαλα,σταφίδες κλπ) που περιέχουν τα γλυκά των ημερών συμβολίζουν την αφθονία των υλικών αγαθών που θα πρέπει να διαθέτει ένα σπίτι. Το μέλι και η ζάχαρη θεωρούνταν απαραίτητα συστατικά για να είναι γλυκειά η χρονιά. Μάλιστα οι παλιές νοικοκυρές πίστευαν πως τα γλυκά για να φέρουν καλοτυχία στους νοικοκυραίους έπρεπε να είναι καμωμένα στο σπίτι και όχι να είναι αγοραστά. Επρεπε λέει να μυρίσει το σπίτι, και επειδή τα γλυκά που παρασκευάζονταν στο σπίτι μοιράζονταν στα παιδιά που έλεγαν τα Κάλαντα και στους επισκέπτες που έρχονταν να ευχηθούν πίστευαν πως ανταποδοτικά οι νοικυραίοι που μοιράζονταν τα καμωμένα από τα χεράκια τους καλούδια με τους συναθρώπους τους θα λάμβαναν ανταποδοτικά κατά τη διάρκεια της χρονιάς πολλά καλούδια αναλόγως με αυτά που μοιράζονταν.

Αλλο σύνεργο καλοτυχίας είναι η γνωστή σε όλους μας βασιλόπιτα. Σε άλλες περιοχές είναι γλυκειά και σε άλλες είναι απλή πίτα. Πλουμιστές ακόμη και σήμερα (αν και λιγότερο) κάποτε στολίζονταν με σύμβολα αναλόγως του επαγγέλματος του νοικοκύρη του σπιτιού.Η βασιλόπιτα που μας έρχεται από τη Μικρά Ασία και την Πόλη (πανάρχαιες εστίες του ελληνισμού) αν και παρασκευαζόταν με διαφορετικό τρόπο ανά περιοχή είχε ένα ενιαίο εθιμικό πλαίσιο, συνοδευόταν από ένα τελετουργικό κοπής και βασιζόταν στην ευετηριακή λογική δηλαδή την αναζήτηση του τυχερού της χρονιάς με την τοποθέτηση ενός νομίσματος το οποίο όποιος το έβρισκε θεωρούνταν ο καλότυχος της χρονιάς
(θα λέγαμε ένα είδος μαντείας) .
Μάλιστα σε μερικές περιοχές σφράγιζαν την Πρωτοχρονιάτικη βασιλόπιτα με μια ειδική (σπάνια) σφραγίδα με το σύμβολο του δικέφαλου αετού υποδηλώνοντας το βυζαντινό παρελθόν της συγκεκριμένης περιοχής και προσδίδοντας με αυτόν τον τρόπο το θρησκευτικό συμβολισμό και την ιερότητα στην βασιλόπιτα. Αλλοτε κυριαρχούσε ένας μεγάλος δικέφαλος αετός στο κέντρο της βασιλόπιτας και άλλοτε η βασιλόπιτα σφραγιζόταν στα τέσσερα άκρα με μικρότερους αετούς.

Οι σφραγίδες των φωτογραφιών προέρχονται από την προσωπική μου συλλογή και είναι πολύ παλιές. Νοιώθω πως μπόρεσα να τις διασώσω από βέβαιη εξαφάνιση αφού πλέον τέτοια αντικείμενα σπανίζουν και όσες οικογένεις τα κατέχουν δεν τα εκτιμούν, τα θεωρούν περιττά.Οι βασιλόπιτες με τον δικέφαλο αετό ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένες στα Δωδεκάνησα, στη Σμύρνη και τα περίχωρά της. Μάλιστα όταν τη βασιλόπιτα έφτιαχνε νοικοκυρά φρεσκοπαντρεμένη, εκτός από το σύμβολο του δικέφαλου αετού περιλάμβανε και σύμβολα ευγονίας και καλοζωϊας όπως τα περιστέρια που θα διακρίνετε στην παρακάτω σφραγίδα, τα γαμήλια στέφανα καθώς και το σύμβολο του σταυρού που στόλιζε κάθε αρτοπαρασκεύασμα και αποτελούσε αποτροπαϊκό σύμβολο του κακού.Μολονότι κάθε χρόνο λέω πως θα επιχειρήσω να παρασκευάσω μια περίτεχνη βασιλόπιτα με αυτές τις σφραγίδες, ομολογώ πως μέχρι στιγμής έχω περιοριστεί στην παρασκευή εκ τους ασφαλούς μιας λιτής βασιλόπιτας πασπαλισμένης με μπόλικη άχνη ζάχαρη

(συνοδευόμενης φυσικά από το απαραίτητο τυχερό νόμισμα).

Αλλο απαραίτητο εξάρτημα για την καλοτυχία είναι η γνωστή κρεμμύδα.

Σε άλλες περιοχές της χώρας μας την κρεμούν στην εξώθυρα του σπιτιού και σε άλλες την τοποθετούν σε κάποιο σημείο μέσα στο σπίτι. Στις περιοχές που την άφηναν κρεμασμένη έξω από την εξώθυρα συνήθιζαν να την καίνε είτε την Πρωτομαγιά είτε του Αη Γιαννιού του Κλήδονα που άναβαν φωτιές στις γειτονιές και πήδαγαν από πάνω τους εν είδει εξαγνισμού και κάθαρσης. Με το κάψιμο της κρεμμύδας έλεγαν πως καίγονται τα (πιθανά) μάγια, το κακό μάτι και ο φθόνος που μπορεί να έχει εξαπολύσει ενάντια στους νοικοκυραίους τους σπιτιού οποιοσδήποτε κακός γείτονας (σήμερα όλα αυτά θα τα αποκαλούσαμε απλά κακή ενέργεια). Εγώ βασικά την περσυνή κρεμμύδα την ξέχασα κρεμασμένη στο κατώφλι του σπιτιού μου...μου άρεσε το γήϊνο χρώμα που είχε πάρει όταν μαράθηκε, ταίριαζε και με το πήλινο λουλούδινο στεφάνι που βρίσκεται πάντα κρεμασμένο πάνω από την εξώθυρά μου...
και λυπήθηκα να την κάψω!Στις περιοχές που την κρεμμύδα την τοποθετούσαν μέσα στο σπίτι, όταν τέλειωναν οι γιορτές συνήθιζαν να την φυτεύουν σε μια γλάστρα αφού λέγανε πως άμα ρίζωνε και έβγαζε καρπό ήταν δείγμα πως η χρονιά θα ήταν καρπερή από όλες τις απόψεις. Ετσι την φετεινή κρεμμύδα που μου άρεσε πολύ σκοπεύω να την φυτέψω ελπίζοντας στη καλοτυχία.
(Τα κουκουνάρια που βλέπετε στην φωτό δίπλα στην κρεμμύδα, συνηθίζω να τα μαζεύω από ένα κοντινό αλσύλιο, μου αρέσει πολύ η διακόσμηση με φυσικά αντικείμενα που βρίσκονται απλόχερα στη φύση...όση έχει απομείνει δηλαδή στην Αθήνα...).

Φέτος παρέλειψα να πάρω ρόδι που συνήθιζα να σπάω κάθε πρωτοχρονιά πετώντας το στο δάπεδο, ενώ την ώρα που σκορπίζονταν οι σπόροι του ροδιού λέγαμε την ευχή " όπως σκορπίζουν οι σπόροι του ροδιού, τόσες ευτυχίες να έρθουν στο σπιτικό μας" .
Ετσι αρκέστηκα σε μια διακοσμητική απομίμηση ροδιού.....

Παρέλειψα όμως να σας πω πως την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ένα ακόμη σύνεργο καλοτυχίας είναι προτού να αλλάξει η χρονιά να έχετε μαζέψει κλαδιά ελιάς κατά προτίμηση εκείνα τα κλαδιά που είναι γεμάτα με καρπούς. Ετσι όποιος κάνει ποδαρικό στο σπίτι θα πρέπει να πάρει το ματσάκι και να "ραβδίσει" συμβολικά τους νοικοκυραίους του σπιτιού (ελαφριά και συμβολικά λέμε, μην τους τραυματίσετε εεεε) ενώ παράλληλα θα ψελλίζει ευχές για υγεία, ευτυχία και πλούσια αγαθά. Επειτα αυτό το κλαδί το κρατώ σε ένα βάζο που έχει για πρόσωπο τον ήλιο φερμένο από την Σαρδηνία. Η τακτική που ακολουθείται για τη φύλαξη του κλαδιού της ελιάς δεν διαφέρει από την τακτική που ακολουθείται για την κρεμμύδα (δηλαδή να καίγεται την Πρωτομαγιά ή του Αη Γιαννιού του Κλήδωνα).Αργότερα ανακάλυψα πως παρ΄όλο που το συγκεκριμένο έθιμο μου το είπαν Αρβανίτισες γιαγιάδες πρόκειται για ένα πανάρχαιο έθιμο που συνηθιζόταν και στην αρχαία Ελλάδα. Θα πρέπει να πιάνει γιατί όσες φορές το κάναμε η χρονιά πήγε καλά. Μοναχά που τα φετεινά κλαράκια είναι φτωχά, δεν βρήκα ούτε για δείγμα καρπούς ελιάς
(μάλλον επειδή δεν έκανε πολλές βροχές φέτος).

Καλού κακού έξω από το κατώφλι του σπιτιού σας τοποθετήστε το παρακάτω προσωπείο όπως αυτό της φωτογραφίας που το έχω τοποθετήσει έξω από την εξώθυρα τουσ πιτιού μου. Το βρήκα στην Λήμνο, αποτελεί αντίγραφο από αρχαίο εύρημα και καθώς λένε οι ντόπιοι ἐστεκε λέει έξω από κάθε κατώφλι σαν άγρυπνος φρουρός και προστάτευε τους νοικοκυραίους από το κακό.

Τώρα τι να σας πω?

Αυτά μου λέει η Καλλικατζαρελένη και με έχει επηρεάσει και τα τηρώ κάθε χρόνο έχοντας την ελπίδα πως αυτά τα απλοϊκά σύνεργα και οι τελετουργίες που τηρούνταν για χρόνια βοηθούν για μια ευτυχισμένη χρονιά. Ισως αυτή η πίστη να μας βοηθά να συντηρούμε την ελπίδα μέσα μας και να μας κάνει πιο δυνατούς. Δεν ξέρω τι να σας πω....
Πάντως

ακόμη και όσοι αναγνώστες-φίλοι πιστεύουν πως είναι υπερβολικές αυτές οι δοξασίες ας αρκεστούν στις εγκάρδιες ευχές από την Μελένια, την Καλλικατζαρελένη και το dyosmaraki

για.....

ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟ 2009 ΜΕ ΥΓΕΙΑ,

ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ

ΓΙΑ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Εύχομαι ακόμη χρόνια πολλά στον Vad, στον askar και στον basnia που γιορτάζουν σήμερα (ελπίζω να μην ξέχασα κανέναν blogger) και εν τω μεταξύ για να μην ξεχνάμε και την επικαιρότητα...

σας μεταφέρω την ακόλουθη μαντινάδα που έλαβα μέσω SMS από έναν φίλο

(από που αλλού?) από τη Κρήτη

...."Οσα Ευρώ'χει ο Εφραίμ μέσα στα ράσα χώσει,

τόσες χαρές σας εύχομαι ο χρόνος να σας δώσει"....