Παράδοση & τουρισμός στην Ολυμπο της Καρπάθου

Φωτό : εφμ Καθημερινή

Μετά από μια περίοδο εργασιακής φρενίτιδας η οποία με κράτησε μακριά από τα blogs τόσο τα δικά μου όσο και των άλλων συνοδοιπόρων του διαδικτύου, συνεχίζουμε τα ταξίδια μας (πραγματικά, εικονικά, πολιτιστικά, πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά).

Αυτή τη φορά χαρήκαμε που σε πρωτοσέλιδο της εφμ Καθημερινής της Κυριακής 10.7.2011 είδαμε μια χαρακτηριστική εικόνα υπό τον τίτλο "Παράδοση και τουρισμός στην Ολυμπο της Καρπάθου".  Στην εικόνα εμφανίζονται η Μυροφόρα και η Ανιεζούλα (που φορούν την παραδοσιακή καθημερινή τους φορεσιά) να παρακολουθούν την αμέριμνη τουρίστρια που διασχίζει την κεντρική πλατεία της Ολύμπου. Η εικόνα θέτει εύλογα το ερώτημα εάν μπορούν να συνυπάρξουν η παράδοση με τον τουρισμό. Σύμφωνα με το άρθρο:

" Στο χωριό Ολυμπος της Καρπάθου -η Ελυμπος όπως την λένε οι ντόπιοι- η παράδοση αντιστέκεται. Απομονωμένοι στα βόρεια του νησιού, πολλοί από τους κατοίκους φορούν ακόμα τις νησιώτικες φορεσιές τους, μιλούν με ένα ιδίωμα που διατηρεί δωρικά στοιχεία, ασκούν δραστηριότητες των περασμένων αιώνων και μαγειρεύουν παλιές συνταγές με σύγχρονα μέσα. Η Oλυμπος είναι μία από τις σπάνιες εξαιρέσεις καταλοίπου μιας Ελλάδας, που παρά τη φτώχεια της είχε ελπίδα και αγωνιζόταν για το αύριο, χωρίς να αρνείται την κερδοφόρο «εισβολή» του ξένου. Αλλωστε, ούτε οι τουρίστες πτοήθηκαν από την κατάσταση στη σημερινή Ελλάδα και φέτος έρχονται ακόμα περισσότεροι στα νησιά μας."

Φυσικά κανείς δεν αμφισβητεί την αλήθεια του άρθρου. Πράγματι οι Ολυμπίτες υποδέχονται με απλόχερη φιλοξενία τους τουρίστες παρά το γεγονός πως οι ορδές των τουριστών συνήθως  καθοδηγούνται σε πολύ συγκεκριμένα μαγαζιά από τους εκάστοτε αλλοδαπούς συνοδούς τους (ο νοών νοήτω). Αρνητικό για το χωριό είναι πως η επίσκεψη των τουριστών στο χωριό εξαντλείται στα πλαίσια μίας απλής "ημερήσιας εκδρομής" που κατά την ταπεινή μου γνώμη το μόνο που καταφέρνει είναι να εθίζει τους ντόπιους στο εύκολο κέρδος, αφού οι τουρίστες είναι περαστικοί και η διάρκεια των επισκέψεών τους δεν διαρκεί πάνω από 3 περίπου ώρες. Επειτα όταν οι τουρίστες φεύγουν, το χωριό ερημώνει και οι κάτοικοι απομένουν να μετρούν τα πρόσκαιρα οικονομικά οφέλη που δεν διαρκούν πάνω από κάνα δίμηνο κάθε χρόνο. Αυτή είναι η μία πραγματικότητα. 

Η άλλη είναι πως το χωριό ερημώνει. Δίχως τακτικές συγκοινωνίες που να ενώνουν το απομακρυσμένο χωριό της Ολύμπου με τα υπόλοιπα χωριά της Καρπάθου η διαβίωση των μονίμων κατοίκων ολοένα και δυσκολεύει. Οι ντόπιοι επιδιώκουν να εξασφαλίσουν μία μονιμότερη συνεργασία με τουριστικούς πράκτορες προκειμένου να αποκτήσει ο τόπος τους έναν πιο υγιή και ποιοτικό τουρισμό που δεν θα αφήνει μοναχά τη σκόνη του αλλά θα διανυκτερεύει στην Ολυμπο και  θα δίνει την ευκαιρία (και τον απαιτούμενο χρόνο) στον επισκέπτη να έρθει σε επαφή με τον σπάνιο λαϊκό πολιτισμό των Ολυμπιτών. Παρά τις φιλοτιμες όμως προσπάθειές τους, εάν δεν εξασφαλιστούν οι κατάλληλες υποδομές από την πολιτεία, ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει.

Παρακάτω μπορείτε να παρακολουθήσετε βίντεο που δείχνει πλάνα από τη γιορτή που διοργάνωσαν οι Ολυμπίτες προς τιμήν τουριστικών πρακτόρων από τη Βόρεια Ελλάδα προσπαθώντας να τους ευχαριστήσουν για την τιμή που τους έκαναν να επισκεφτούν το απόμακρο χωριό τους.

Το βίντεο συνοδεύεται από το παρακάτω κείμενο :
" Όλυμπος Καρπάθου 12 Ιουνίου Από την υποδοχή των 80 τουριστικών πρακτόρων από την βόρεια Ελλάδα για να εντάξουν περισσότερες επισκέψεις στο νησί μας

Είπαν και έγραψαν τα καλλίτερα λόγια για το χωριό μας αν και ο Καλλικράτης συμβάλλει στη ερήμωση του (το δημοτικό σχολείο κλείνει - οι 4 μαθητές που απόμειναν θα πάνε στο σχολείο Διαφανίου-) , στα καφενεία οι ηλικιωμένοι δεν μπορούν να βρουν τέσσαρα άτομα για να παίξουν χαρτιά , οι γυναίκες με τη παραδοσιακή στολή ,που οι περισσότερες κρατούν ραβδί για να περπατούν όλο και λιγοστεύουν, το πιο παραδοσιακό χωριό της Ελλάδος, στάθηκε στο ύψος του όπως πάντα ξέρει να κάνει χρόνια τώρα, με μοναδικά όπλα, τον Πολιτισμό,την Παράδοση ,το Χρώμα τον Ρυθμό και τη Μελωδία.Οι εστιάτορες πρόσφεραν φαγητό και προσωπική εργασία. Οι λιγοστοί εναπομείναντες νέοι (εξαιρουμένων των περιόδων του Πάσχα και τον Αύγουστο μήνα) δύσκολα απαρτίζουν ένα χορευτικό σύνολο πια. Παρ' όλα αυτά χόρεψαν με αντίξοες καιρικές συνθήκες και συνάρπασαν τους επισκέπτες του χωριού!

Υπογραφή
Μουσείο Β.Χατζηβασίλη"

Πριν από μερικά χρόνια πολλές οικογένειες εγκατέλειψαν το χωριό επειδή δεν υπήρχε Λύκειο. Οταν επομένως το παιδί μιας οικογένειας έφτανε σε ηλικία φοίτησης στο Λύκειο ολόκληρη η οικογένεια αναγκαζόταν να μεταναστεύσει στη πρωτεύουσα του νησιού, ή στη Ρόδο ή στον Πειραιά ξεκινώντας μια νέα ζωή με αποτέλεσμα ολοένα να μειώνονται οι πιθανότητες επιστροφής στα πάτρια εδάφη- εξαιρουμένων κάποιων πρόσκαιρων επισκέψεων (Πάσχα-Καλοκαίρι)- αφού ακόμη και οι συγκοινωνίες αποτελούν μία υπολογίσιμη δαπάνη για μια τετραμελή οικογένεια.  Τώρα έκλεισε το Δημοτικό (στα πλαίσια των συγχωνεύσεων των σχολείων), με βέβαιο αποτέλεσμα πως ολοένα και περισσότερες οικογένειες με μικρά παιδιά θα αναγκαστούν να μεταναστεύσουν, το πιθανότερο με δυσμενή αποτελέσματα για το δημογραφικό του χωριού.

Λύσεις υπάρχουν, όχι όμως δίχως τη μέριμνα και τη στήριξη της πολιτείας. Για παράδειγμα η Ολυμπος της Καρπάθου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως οικομουσείο κάτι το οποίο κατά την ταπεινή μου γνώμη θα έλυνε πολλά λειτουργικά προβλήματα του τόπου και θα προσέλκυε σε μία μονιμότερη βάση ποιοτικότερο τουρισμό. Ο θεσμός του οικομουσείου αναδείχθηκε στην Ευρώπη με σκοπό τη διάσωση και την ερμηνεία των πολιτισμικών καταλκοίπων των ανθρώπινων κοινοτήτων. Ζητούμενη είναι η αλληλεπίδραση φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος καθώς και η διάσωση σπάνιων πολιτισμικών επιβιώσεων λόγω του ιδιόμορφου κοινωνικού, οικονομικού και οικιστικού χαρακτήρα της Ολύμπου. Επίσης η προσπάθεια μιας οικοτεχνικής ανάπτυξης παραδοσιακών προϊόντων καθώς και η ανάγκη για πληθυσμιακή, πολιτισμική και κοινωνική ανανέωση θα μπορούσε να αποτελέσει έναν από τους στόχους αυτής της ενέργειας . Στα οικομουσεία συνηθίζεται να συμμετέχουν οι ντόπιες κοινότητες απλά με την καθημερινότητά τους. Μέσα από ένα ταξίδι στο "χώρο και στον χρόνο" δυνητικά θα μπορούσε η Ολυμπος να προωθήσει μια βιωματική σχέση του επισκέπτη με την πολιτιστική κληρονομιά της και να εμπλουτίσει με νέα στοιχεία το τουριστικό προϊόν του νησιού. Βέβαια προκειμένου να διαμορφωθεί η Ολυμπος σε Οικομουσείο θα πρέπει να προεξοφληθούν στοιχειώδεις υποδομές όπως π.χ. στοιχειώδης συγκοινωνιακή γραμμή (οδική και ακτοπλοϊκή) που να εξαφαλίζει την απρόσκοπτη μεταφορά ανθρώπων από /προς την Ολυμπο καθώς και τις αναγκαίες για μια αξιοπρεπή διαβίωση στοιχειώδεις υποδομές (σχολεία-γιατρούς-συγκοινωνίες). Μόνο έτσι θα συγκρατηθεί η φυγή των νέων ατόμων και οικογενειών από το χωριό και θα προκύψει ανάπτυξη με όλα τα θετικά που αυτή συνεπάγεται όχι μόνο για την Ολυμπο αλλά γενικότερα για τον τόπο μας.