ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Τετάρτη 30 Μαρτίου 2011

Φτωχότερος από σήμερα ο πολιτισμός : Εφυγε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, ένας από τους τελευταίους αυτοδίδακτους δημιουργούς


Ιάκωβος Καμπανέλλης (1922-2011)
Ενας από τους τελευταίους αυτοδίδακτους δημιουργούς, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, απεβίωσε σε ηλικία 89 ετών. Οπως και η πλειοψηφία των αυτοδίδακτων δημιουργών έλεγε χαρακτηριστικά πως στη ζωή θα πρέπει"να κοιτώ χαμηλά για να μπορέσω να φθάσω ψηλά..." Σε όλη του τη ζωή
πάλεψε με μοναδικό του όπλο την έμπνευση από τα προσωπικά του βιώματα και την αγάπη του για τη δημιουργία. 

Το θεατρικό έργο του Καμπανέλη θα λέγαμε πως θεμελίωσε το σύγχρονο ελληνικό θέατρο, και για αυτό δίκαια του έχει απονεμηθεί ο τίτλος του «πατριάρχη του ελληνικού θεάτρου». Γεννημένος στη  Νάξο στις 2 Δεκεμβρίου του 1922, έκτο παιδί της οικογένειας του εμπειρικού φαρμακοποιού Στέφανου Καμπανέλλη και της Αικατερίνης ,το γένος Λάσκαρη. Ο πατέρας του καταγόταν από την Χίο και η μητέρα του από την Κωνσταντινούπολη.  Ο Καμπανέλλης ένας ιδιοφυής  δημιουργός ανήκει σε εκείνες τις γενιές των αυτοδίδακτων δημιουργών που δίχως να έχουν σπουδάσει σε ακριβά σχολειά ή δίχως να αποτελούν μαθητές διάσημων διασκάλων οδηγήθηκαν εντικτωδώς στον δρόμο της δημιουργίας. Η δύναμη της δημιουργίας του προήλθε από τη δύναμη των βιωμάτων του.
Το 1935 η οικογένειά του εγκαθίσταται στην Αθήνα λόγω οικονομικών προβλημάτων. Το 1938 τελειώνει την Νυχτερινή Σιβιτανίδειο Σχολή με το πτυχίο του οικοδόμου-σχεδιαστή και πιάνει δουλειά σε τεχνική εταιρία.

Το 1940 σε μια επιχείρηση να φτάσει στην Βιέννη, συλλαμβάνεται από την γκεστάπο στο Ινσμπουργκ και στο τέλος τον στέλνουν στο στρατόπεδο του Μαουτχάουζεν απ΄όπου απελευθερώνεται τον Μάϊο του 1945.

Μετά από μια παράσταση του θεάτρου Τέχνης τον χειμώνα του 45-46,αποφασίζει να γίνει ηθοποιός. Δίνει εξετάσεις αλλά αποκλείεται γιατί δεν έχει απολυτήριο γυμνασίου. Ως αντίδραση που δεν τον δέχθηκαν στις εισαγωγικές εξετάσεις της δραματικής σχολής του Θεάτρου Τέχνης άρχισε να γράφει θεατρικά έργα. 

Το 1947 ο Πέλος Κατσέλης εκτιμά το ταλέντο του και συζητά με την επιτροπή του Εθνικού,για να τον δεχτούν ώς εξαιρετικό ταλέντο. Ενώ στην αρχή επιτυγχάνει,στην επανεξέταση τον αποκλείει ο Ροντήρης.

Το 1950 ανεβάζει το πρώτο του έργο "Ο χορός πάνω στα στάχυα" το 1950.

Αλλα του θεατρικά είναι : «Η ηλικία της νύχτας», «Ο γορίλας και η Ορτανσία», «Παραμύθι χωρίς όνομα», «Βίβα Ασπασία», «Οδυσσέα γύρισε σπίτι», «Η αποικία των τιμωρημένων», «Ασπασία».
Το αντιδικτατορικό έργο, «Το μεγάλο μας τσίρκο», έγινε μεγάλη επιτυχία το 1973, στη διάρκεια της χούντας, με την Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Καζάκο.



Στη συνέχεια, ο Καμπανέλλης έγραψε, μεταξύ άλλων, «Το κουκί και το ρεβίθι», «Ο εχθρός λαός», «Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα», «Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού», «Ο μπαμπάς ο πόλεμος», «Ο επικήδειος, «Ο αόρατος θίασος», «Ο δρόμος περνά από μέσα», «Γράμμα στον Ορέστη», «Ο δείπνος», «Πάροδος Θηβών», «Στη χώρα Ίψεν», «Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια», «Η τελευταία πράξη», «Μια συνάντηση κάπου αλλού», «Μια κωμωδία», «Οι δύσκολες νύχτες του κυρίου Θωμά», «Η αυλή των θαυμάτων».



Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, όμως έγραψε και πολλά σενάρια για τον κινηματογράφο, με διασημότερο όλων, τη «Στέλλα», έργο που έγραψε για τη Μελίνα Μερκούρη. Δικά του είναι ακόμα, «Το ποτάμι» του Νίκου Κούνδουρου, «Η αρπαγή της Περσεφόνης» του Γρηγόρη Γρηγορίου και «Κορίτσια στον ήλιο» του Βασίλη Γεωργιάδη.

Επίσης, έγραψε και τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, του Μάνου Χατζιδάκι, του Σταύρου Ξαρχάκου, του Γιάννη Σπανού και του Νίκου Μαμαγκάκη.

Τέλος, έγραψε και το «Μαουτχάουζεν», τις αναμνήσεις του από τον εγκλεισμό του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης των Ναζί, όπου έμεινε δυόμισι χρόνια.


Εκτός από σενάρια έγραψε και τα εξής πεζά : "Μαουτχάουζεν", χρονικό από την εκεί εμπειρία του Πρωτογράφτηκε το 1946-47.Το 1965 το ξαναγράφει και δημοσιεύεται σε συνέχειες στην εφημερίδα Ελευθερία, ενώ τον Δεκέμβριο κυκλοφορεί σε βιβλίο από τις εκδόσεις Θεμέλιο-μαζί κυκλοφορεί κι ο ομώνυμος δίσκος (εκδόσεις Κέδρος)
«Από Σκηνής και Πλατείας»(εκδόσεις Καστανιώτη)
Τι είπαν για τον Καμπανέλλη :

Μίκης Θεοδωράκης : «Η είδηση για τον θάνατο του Ιάκωβου Καμπανέλλη με χτύπησε σαν κεραυνός. Όταν έχεις ζήσει μαζί του, τόσο στενά δεμένος από την εφηβεία σου, νοιώθεις μέσα σου ένα κενό, σαν να έχεις χάσει ένα κομμάτι του εαυτού σου. Άλλοι θα μιλήσουν για τη μεγάλη του αξία και την ανυπολόγιστη προσφορά του στην Τέχνη και ειδικά στο θέατρο. Εγώ θρηνώ τον φίλο, τον συνεργάτη και τον άνθρωπο, που ομόρφυνε με τα έργα του τη ζωή μας», δήλωσε ο Μίκης Θεοδωράκης για την απώλεια του Ιάκωβου Καμπανέλλη.
Πηγή : www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ




Ντοκυμανταίρ Ιάκωβος Καμπανέλλης (1957) (Αρχείο Ντοκυμανταίρ ΕΡΤ) (Προβολή εδώ)
Ντοκυμανταίρ Ιάκωβις Καμπανέλλης (Μέρος 1ο) (Αρχείο Ντοκυμανταίρ ΕΡΤ) (Προβολή εδώ)
Ντοκυμανταίρ Ιάκωβος καμπανέλλης (Μερος 2ο) (Αρχείο Ντοκυμανταίρ ΕΡΤ) (Προβολή εδώ)




Πέμπτη 24 Μαρτίου 2011

..."Η γκρίνια & τα λάφυρα"....ποιητική αδεία....

Στο βασιλιά 
δεν βγάζει γέλιο ο γελωτοποιός,
και τη βασίλισσα 
δε συγκινούν σαν πρώτα 
τα χάδια του ανέραστου σκλάβου.

Τους στρατηγούς
πια δεν μεθάει το ντόπιο κρασί
και στο στράτευμα
για τα λάφυρα
μεγάλη επικρατεί διχόνοια.

Κι έτσι περνάει ο καιρός
και η ζωή στην πόλη.

Νέοι κατακτητές,
φιλόδοξοι άρχοντες,
καινούργιοι αυλικοί
θα φτάνουν και θα φεύγουν.

Ιδιοι μονάχα θ΄απομένουν
ο γελωτοποιός και ο ευνούχος.

Ιδιο και το κρασί,
η γκρίνια για τα λάφυρα επίσης....

(Σπύρος Κοντογιάννης - "Κλεψύδρες")

Τρίτη 8 Μαρτίου 2011

Ο "Φανός" (ημερησία εφημερίς εκδιδομένη άπαξ του έτους) και ο χορός των συντακτών

Μια φορά κι έναν καιρό οι δημοσιογράφοι  εξέδιδαν ένα σπουδαίο έντυπο : Ο "Φανός" των Συντακτών ήταν η αποκριάτικη εφημερίδα τους. Βέβαια μη φανταστείτε καμιά εφημερίδα όπως είναι οι σημερινές, σαν ένα φυλλάδιο ξεκίνησε με σκοπό να μοιραστεί "άπαξ" στον Αποκριάτικο χορό.που διοργάνωναν ετησίως Η"ημερησία εφημερίς εκδιδομένη άπαξ του έτους" συγκέντρωνε στις σελίδες της τις πολιτικοκοινωνικές εμπνεύσεις των καλύτερων ευθυμογράφων - μελών της ΕΣΗΕΑ αλλά και πανέξυπνες γελιογραφίες των σκιτσογράφων της εποχής.

Για πρώτη φορά ο "Φανός" εκδόθηκε το 1918 και κυκλοφόρησε αποκλειστικά κατά τη διάρκεια του χορού. Αρχικά αποτέλεσε θα λέγαμε μια αυθόρμητη και πηγαία φυλλάδα που οι αρχικοί εμπνευστές της δεν φαίνεται να είχαν σκοπό να την επανεκδόσουν. Ελα όμως που είχε μεγάλο σουξέ οπότε αποφασίστηκε να συστηματοποιηθεί η έκδοσή της παραχωρώντας τα έσοδα από τις πωλήσεις στο Ταμείον Υγείας της Ενωσης. Από τότε λοιπόν, κάθε χρόνο, ένα μήνα πριν από τον ετήσιο Αποκριάτικο χορό το ΔΣ της ΕΣΗΕΑ κατήρτιζε ειδική συντακτική επιτροπή, η οποία αναλάμβανε να συγκεντρώσει την απαραίτητη ύλη και να επιμεληθεί την έκδοση του "Φανού"

Κανείς πολιτικός δεν γλύτωνε από τα καυστικά σχόλια  του Φανού (ο Βενιζέλος, ο Καφαντάρης, ο Μιχαλακόπουλος, ο Κονδύλης, ο Παπαναστασίου, ο Τσαλδάρης είχαν όλοι πέσει΄"θύματα" της σάτιρας των σκιτσογράφων και ευθυμογράφων). 

Οταν ήρθε η δικατορία του Μεταξά ο "Φανός" δεν μπορούσε πια να εκφραστεί ελεύθερα (δηλαδη να ξεπεράσει τα προκαθορισμένα όρια που του έθετε ο τότε υπουργός Τύπου (Νικολούδης) και ο υπουργός Ασφαλείας (Μανιαδάκης). Παρ΄όλο που η σάτιρα συνεχίστηκε αφορούσε τώρα κυρίως κοινωνικά θέματα.

Στα μόνα χρόνια που δεν κυκλοφόρησε η σατιρική εφημερίδα των συντακτών  ήταν στην περίοδο της Κατοχής. Ο χορός των Συντακτών πήγε περίπατο με τους Γερμανούς  να γράφουν στο αίτημα των συντακτών ένα ξερό "φερμπότεν". Βέβαια από τη μια λόγω Γερμανών δεν μπορούσαν  να γίνουν αποκριάτικοι χοροί, αλλά και από την άλλη με τόσο βαρύ κλίμα κάθε άλλο παρά προσφερόταν το κλίμα για χαρές και πανηγύρια…

Παρ΄όλα αυτά, οι (τότε) δαιμόνιοι δημοσιογράφοι, επειδή δεν μπορούσαν  να χωνέψουν την απαγόρευση της αγαπημένης τους εφημεριδούλας κατέστρωσαν το σχέδιό τους : ο Φανός θα γινόταν .....θεατρική επιθεώρηση....!!!!

Αξέχαστες λοιπόν έμειναν οι δύο μνημειώδεις παραστάσεις του «Φανού των Συντακτών» που πραγματοποιήθηκαν στο Θέατρο Κοτοπούλη. Καθεμιά κράτησε γύρω στις 4 ½ ώρες....!!!!

Στο παραπάνω σκίτσο (το βρήκα εδώ) -από τη περιοδική δημοσιογραφική έκδοση "Ο φανός των Συντακτών". Ο Βενιζέλος σχεδόν επαιτεί δάνειο από την Ευρώπη, η Ευρώπη δεν του δίνει. Στα καλλιστεία της ίδιας χρονιάς (1932) είχε αναδειχθεί πρώτη η Μις Δανία!

...Πάσα ομοιότης με την σύγχρονη επικαιρότητα είναι απλά συμπτωματική....






Παρασκευή 4 Μαρτίου 2011

Αστεγοι : Ανάγκη για ένα πιάτο φαϊ ή για μια μερίδα αξιοπρέπειας????

Η φωτό από έκθεση φωτογραφίας στη Θεσσαλονίκη (δεν θυμάμαι τον τίτλο της)
Σύμφωνα με δημοσίευμα (εδώ) γίνονται προσπάθειες να μεταφερθούν οι υπηρεσίες σίτισης των αστέγων στο πρώην Λυσιαστρείο της Αθήνας επί της Ιεράς Οδού. Οι μερίδες των φαγητών που διανέμονται καθημερινά έχουν αυξηθεί αφού λόγω της κρίσης έχει αυξηθεί και ο αριθμός των άστεγων (που έχουν συσσωρευτεί ΚΑΙ αυτοί στο κέντρο της Αθήνας).

Σε πρώτο επίπεδο θεωρώ  θετική την από 15.7.2010 απόφαση της Νομαρχίας 149/2010 για την επαναλειτουργία ενός εγκαταλελειμένου κτιρίου του παλιού Λυσσιατρείου (επί της Ιεράς Οδού) για κοινωφελείς σκοπούς. Εκεί που έχω ενστάσεις είναι ως προς το ΕΙΔΟΣ των μέτρων. Θεωρώ πως αυτά τα μέτρα ίσως μπορεί να προσφέρουν μια πρόσκαιρη λύση (για να μην πεθάνουν κάποιοι από τη πείνα) αλλά δεν δίνει λύσεις στο ίδιο το πρόβλημα (τη γιγάντωση του αριθμού των αστέγων). 

Κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε εκτός από ένα πιάτο φαγητό,  να παρθεί μια σειρά υποστηρικτικών μέτρων και κινήτρων προκειμένου όσοι από τους άστεγους επιθυμούν να ενταχθούν σε ειδικά προγράμματα (όπως αυτά των ανέργων, δίχως όμως επιδόματα) και να αποκτήσουν εργασία. Μερικά από αυτά τα υποστηρικτικά μέτρα θα μπορούσαν να είναι :
  • ψυχολογική υποστήριξη για επανένταξη των αστέγων στον κοινωνικό ιστό, 
  • απόκτηση δεξιοτήτων μέσω κοινωνικής εργαsίας (ένταξή τους σε προγράμματα της δια βίου μάθησης)
  • αξιοποίηση των δεξιοτήτων και των προσόντων τους  (αναλόγως των ατομικών τους ικανοτήτων)
  • εθελοντική προσφορά των ίδιων σε κάποιο από τα στάδια προετοιμασίας των γευμάτων (π.χ. καθαρισμός των εγκαταστάσεων, μεταφορά απορριμάτων κλπ) με αντάλλαγμα την παροχή στέγασης για όσο χρονικό διάστημα προσφέρουν κοινωνική εργασία (Χ ημέρες κοινωνικής εργασίας = Χ ημέρες φιλοξενίας).
  • μοριοδότηση της κοινωνικής εργασίας (σε περίπτωση που θελήσουν να κάνουν αίτηση για εργασία)
  • παροχή κινήτρων σε εργοδότες να προσλάβουν άτομα τα οποία θα έχουν ολοκληρώσει κάποιο πρόγραμμα επανένταξης
Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί πως είμαι άκαρδη και πως δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί κανείς ανθρώπους που συγκαταλέγονται σε κοινωνικά ευπαθείες ομάδες. ΟΚ δεκτό. Η δική μου φιλοσοφία όμως λέει πως όταν κάποιος γνωρίζει πως ες αεί θα βρίσκει ένα πιάτο φαϊ δωρεάν, μαθαίνει να είναι παθητικός πολίτης, για να μην πω βαριά κουβέντα (τεμπέλης). ("Κάπου θα βρω να φάω, σήμερα εδώ.,..αύριο εκεί..."). Το ζητούμενο όμως (πάντα σύμφωνα με τη δική μου φιλοσοφία- επιτρέπονται οι διαφωνίες) είναι αυτός ο άνθρωπος αφού επανακτήσει την αυτοπεποίθησή του  (το πρώτο και σημαντικότερο στάδιο) να νοιώσει πάλι χρήσιμος για την κοινωνία. Να κατανοήσει πως όπως κάποιοι φιλάνθρωποι φροντίζουν για αυτόν (προσφέρουν τρόφιμα ή εθελοντική εργασία για λογ/σμό του) το ίδιο θα πρέπει να πράξει και ο ίδιος για τους συνανθρώπους του που έχουν ανάγκη.   

Κάποιοι φίλοι με τους οποίους συζητούσαμε για αυτό το θέμα τις προάλλες μου έλεγαν πως αυτό σημαίνει "εκμετάλλευση των  αδύναμων" και πολλά άλλα. Ομως ειλικρινά εγώ αναρωτιέμαι :
Με τον ρυθμό αύξησης των αστέγων, πόσα κτίρια πιστεύουμε πως θα χρειαστούν σε μερικά χρόνια για αυτές τις κοινωνικές ομάδες και πόσες μερίδες τροφίμων????? Ακόμη, πόσοι άνθρωποι ή κράτη θα έχουν σε λίγο καιρό -λόγω των επιπτώσεων της κρίσης και της ανεργίας - τη δυνατότητα να προσφέρουν δωρεάν τρόφιμα, κτίρια, εθελοντική εργασία??? Εν πάσει περιπτώσει εάν υποθέσουμε πως αύριο κόβονταν οι κρατικές επιδοτήσεις σε όλες αυτές τις  "φιλανθρωπικές οργανώσεις" ή  ΜΚΟ -είναι τεράστιος ο αριθμός τους και ξεφυτρώνουν καθημερινά σαν τα μανιτάρια-που δραστηριοποιούνται στον συγκεκριμένο τομέα, υπάρχει άνθρωπος που  να πιστεύει πως αυτές θα εξακολουθούσαν να προσφέρουν βοήθεια και να "πουλάνε" φιλανθρωπικά συναισθήματα???? Το κάνουν γιατί βασίζονται στην "τσάμπα" εργασία που προσφέρουν μερικοί ανιδιοτελείς συνάνθρωποί μας, τις "τσάμπα" εγκαταστάσεις που τους προσφέρονται είτε από ιδιώτες είτε από άλλους φορείς για τη στέγασή τους. Εάν υποθέσουμε πως όλα αυτά κόβονταν μιαν ημέρα, τότε οι άστεγοι δεν  θα είχαν "που την κεφαλήν τους κλίνειν" και συν τοις άλλοις δεν θα είχαν αποκτήσει τις στοιχειώδεις δεξιότητες για να ανταπεξέλθουν στην ωμή καθημερινότητα των καιρών μας και να ζήσουν τον εαυτό τους.

Είμαι βέβαιη πως οι άστεγοι παρά την πρόσκαιρη ανακούφισή τους από την πείνα αυτό που έχουν ανάγκη πρώτιστα είναι να ξανανοιώσουν χρήσιμοι για την κοινωνία, να ανακτήσουν την αξιοπρέπειά τους. Σήμερα νοιώθουν πως ζουν σαν παράσιτα σε βάρος της κοινωνίας και πως εξαρτώνται από κάποιους φιλάνθρωπους συναθρώπους τους (ή ακόμη από ένα "φιλάνθρωπο" κράτος το οποίο το  ίδιο ζει από τα "φιλάνθρωπα" συναισθήματα των δανειστών του). Θεωρώ πολύ σημαντικό να τους δοθεί αξία σαν άτομα , να ανακτήσουν την αυτοπεποίθησή τους και την αξιοπρέπειά τους σαν άνθρωποι, να τους αγκαλιάσει η κοινωνία και να τους ξαναδεχτεί στην αγκαλιά της δίνοντάς τους την ευκαιρία να νοιώσουν χρήσιμοι για τους συνανθρώπους τους, χρησιμοποιώντας τους σε  τομείς που και η ίδια η πολιτεία σήμερα έχει ανάγκη για να ξεπεράσει τα αδιέξοδα στα οποία έχει περιέλθει.

......."Τόνα χέρι νίβει τ΄άλλο και τα δυό το πρόσωπο".....  

ΚΑΛΟ ΤΡΙΗΜΕΡΟ ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΙ
Η φωτό από την ίδια έκθεση φωτογραφίας της οποίας δεν θυμάμαι τον τίτλο
...Και μην ξεχάσετε....
Αν περισσέψουν τρόφιμα από την κραιπάλη του τριημέρου μην τα πετάξετε. 
Μοιράστε τα στα παιδιά των φαναριών και χαρίστε τους ένα χαμόγελο 
(διάρκειας ενός δευτερολέπτου)