ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Σάββατο 26 Ιουνίου 2010

Ο "βιβλιοπώλης της υπόγας" - Μανώλης Μπαρμπουνάκης (1932 - 2010)

Εφτασε στο τέλος το "μεγάλο της ζωής του ταξίδιον" έπειτα από παραπάνω από μισό αιώνα παρουσίας εκεί στη θρυλική υπόγα της Αριστοτέλους, στη Θεσσαλονίκη, ο Μανώλης Μπαρμπουνάκης, ο πρώτος Ελληνας βιβλιοπώλης που «θεσμοθέτησε» τις παρουσιάσεις βιβλίων από τους ίδιους τους συγγραφείς.

«Ενα τίποτα είναι ο θάνατος: 
όταν υπάρχουμε εμείς, ο θάνατος είναι απών 
και 
όταν ο θάνατος είναι παρών,
δεν υπάρχουμε εμείς».
(Μανώλης Μπαρμπουνάκης) 

Το ταξίδι του περιλάμβανε αρκετούς σταθμούς όπου ανακατεύονταν βιβλία, εξώφυλλα, συγγραφείς μα και πιστοί αναγώστες που καθημερινά κατέκλυζαν το «Κατώι» ένα χώρο "δέκα σκαλιά κάτω από τη γη" - εξ ου και το παρατσούκλι του...."ο βιβλιοπώλης της υπόγας".....

«Στη χούντα, πολλά βιβλία δεσμεύονταν, η αγορά ήταν περιορισμένη», αλλά ήταν η εποχή που οι δύσκολες καταστάσεις τον έφεραν κοντά με σπουδαίους ανθρώπους. Ανάμεσα τους ο Μενέλαος Λουντέμης, «ένας ευαίσθητος, πανέξυπνος άνθρωπος, λάτρης της ζωής, που έφυγε ταλαιπωρημένος, αλλά διψασμένος για ζωή και αγάπη», ο Μάνος Κατράκης που σφράγισε τη βαθιά του φιλία με κουμπαριά, ο Κίτσος Τεγόπουλος που «στάθηκε παλικαρίσια κοντά του σε πολύ δύσκολους καιρούς».

Ο Μανώλης Μπαρμπουνάκης γεννήθηκε την 10 Νοεμβρίου του 1932 στα Περιβόλια Ρεθύμνου Κρήτης. Εγκατέλειψε το χωριό του τον Οκτώβρη του '50 έφηβος γύρω στα 17 για να μείνει αρχικά στην Αθήνα και από τις 5 Οκτωβρίου του 1959 να εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη που τότε φάνταζε σαν την Αμερική στα μάτια της κυρά Λένης, της μάνας του. 

"Γεννήθηκα στο Ρέθυμνο (στου Κόρακα την Καμάρα) το 1932. Eνώ πήγαινα στο δημοτικό σχολείο, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, έβοσκα ξυπόλητος και τα πρόβατα της οικογένειάς μας. Ήμασταν μια οικογένεια με επτά παιδιά. Ζούσαμε όχι με ανέσεις αλλά με λίγα χρήματα και πολλή αγάπη. Ο ένας πρόσεχε πάντα τον άλλο. Μόλις τελείωσα το τότε γυμνάσιο (1950), πήγα στην Αθήνα να σπουδάσω. Μαζί με τις άλλες σπουδές, δούλευα στο εργοστάσιο (Υφαντουργείο) του Μποδοσάκη, στα Άνω Πατήσια. Ξυπνούσα στις 5 το πρωί. Επειδή τα υφαντουργεία στην Ελλάδα πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο ο εργοστάσιο έκλεισε. Από μικρός μου άρεσαν τα βιβλία και ήταν η τύχη μου που γνωρίστηκα με το Σταύρο Μπίρη. 'Έτσι άρχισε η σταδιοδρομία μου (1958) στα βιβλία. Μετά από ένα χρόνο (1959) οι εκδότες, ο Γκοβόστης και ο Μπίρης, μ' έστειλαν ως αντιπρόσωπό τους εδώ, στη Θεσσαλονίκη. Ένα μικρό δωμάτιο του 2ου ορόφου στην οδό Φραγκίνη (στα Λουλουδάδικα), αποτέλεσε το πρώτο μου γραφείο, που χωρισμένο μ' ένα ξυλοτέξ, ήταν και το μέρος που κοιμόμουν. Έπειτα από λίγο καιρό, πήρα ένα μεγαλύτερο γραφείο στον 4ο όροφο, χωρισμένο κ ατό με ράφια από βιβλία.
1962. Διαμερισματάκι στην οδό Τσιμισκή 64, μεσώροφος, όπου έμενα και πάλι μαζί με τα βιβλία μου.
1964. Το πρώτο μου βιβλιοπωλείο στην Αριστοτέλους 4, όπου ήταν και το μοναδικό βιβλιοπωλείο της περιοχής.

1965. Το δεύτερο βιβλιοπωλείο μου στην Εγνατία 156. 
1980. Το Κατώι του Βιβλίου.
1985. Το Σπιτάκι του παιδιού, που ήταν καθαρά παιδικό βιβλιοπωλείο, μοναδικό στην Ελλάδα.

Το 1959 άρχισε αν εργάζεται ως αντιπρόσωπος ενός εκδοτικού οίκου μέχρι να φτιάξει τον δικό του εκδοτικό οίκο. «Ημουν ο πρώτος στην Ελλάδα που ξεκίνησα εκδηλώσεις για το βιβλίο», καυχιέται. Από το υπόγειο, όπου πέρασαν ο Φρέντυ Γερμανός, ο Μουρσελάς, ο Κορνήλιος Καστοριάδης, ο Νίκος Μπακόλας, η Μαλβίνα, η Αλίκη Βουγιουκλάκη...Οι φωτογραφίες τους πάνω από τα σκονισμένα ράφια, τραβηγμένες από τον ίδιο, βεβαιώνουν «του λόγου το ασφαλές» και παραπέμπουν σε ένδοξες στιγμές του υπογείου.

Στο "Κατώϊ" του (όνομα και πράμα) μεταξύ μεσημεριανού ύπνου και τσικουδιάς έδινε τροφή σε συζητήσεις με σημαντικές προσωπικότητες των γραμμάτων, των τεχνών, της πολιτικής ενώ που και που τη συζήτηση και τις μαντινάδες που απήγγειλε τα διέκοπταν τα κραξίματα των παπαγάλων του. Οι μαντινάδες που έγραφε εκδόθηκαν σε τρεις μικρούς τόμους, ενώ τα τελευταία πέντε χρόνια μια μαντινάδα του φιλοξενούνταν κάθε εβδομάδα στον «Αγγελιοφόρο της Κυριακής».

«Οι Ελληνες ποτέ δεν αγόραζαν βιβλία. Πρώτα σκέφτονται το ταβερνάκι και τη διασκέδασή τους και μετά το διάβασμα. Ετσι ήταν πάντα κι έτσι παραμένει. Η μόνη διαφορά από παλαιά είναι ότι τότε υπήρχαν περισσότεροι αναγνώστες νεαρής ηλικίας ...» έλεγε...

Σε ηλικία 77 ετών άφησε τη τελευταία του πνοή.....
Μέχρι τελευταία σαν τον ρωτούσες ποιές είναι οι εμπιερίες που αποκόμισε από τη μακρόχρονη διαδρομή του στον χώρο του βιβλίου απαντούσε με παράπονο....

......"Ψάχνω να βρω ανθρώπους" ....... 

«Δουλεύω μέχρι τώρα -μαζί με το στρατό- 56 χρόνια αδιάκοπα. Το τι έφτιαξα σε μια γενιά, θα το κρίνουν οι άλλοι. Δεν υπήρξα ποτέ μέλος σε καμία οργάνωση, κόμμα ή κάστα και δεν ξεχωρίζω τους ανθρώπους από το χρώμα, τη φυλή ή τη θρησκεία... 

Το 1965 στην έκδοσή μου το "Ασμα Ασμάτων" σε μετάφραση Γιόσεφ Ελιγιά, έγραψα σε μια αφιέρωση: .

..και σ' όσους αγωνίζονται και άξια πεθαίνουν....
.....σε όποια φυλή κι αν ανήκουν....
.....όπου κι αν μένουν....
.....και σε όποια πίστη κι αν είναι δοσμένοι!...» 

(Μανώλης Μπαρμπουνάκης, «Μαντινάδες Γ'»).

"Έσβησ' ο λύχνος κι η νυχτιά
μας σκέπασαν σκοτάδια
ψάχνουμε φως μα πουθενά
δε δείχνουν τα σημάδια" 
("Μαντινάδες Α΄", σελ. 31)

Στη ζωή μου γνώρισα πολλούς.
Άλλους μικρούς κι άλλους μεγάλους. 
Άλλοι άξιζαν, άλλοι όχι.
Άλλοι με βοήθησαν και με βοηθάνε, άλλοι το αντίθετο. 
....Αυτά.... 

*Τα δύο βιβλία με τις μαντινάδες του Μανόλη Μπαρμπουνάκη, διατίθενται κεντρικά, για την Αθήνα:
Αθανάσιος Χρηστάκης, Ιπποκράτους 10-12, τηλ. 2103639366 
και 
για τη Θεσσαλονίκη, 
Αριστοτέλους 4, τηλ. 2310278910 και 2310228682.

* Η κηδεία του θα γίνει σήμερα στις 12 το μεσημέρι από την εκκλησία της Νέας Παναγίας (περιοχή Ηλύσια) στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. 

Στ

8 σχόλια:

  1. Άξιζε το αφιέρωμα που έκανες..
    Πρόσφερε στο βιβλίο με το βιβλίο..
    :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Α,σημάδεψε με το βιβλιοπωλείο του τη φοιτητική μας ζωή....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Γεια σου Dyosmaraki,

    Το πιο γνωστό βιβλιοπωλείο της πόλης μας. Δεν νομίζω να υπάρχει κάποιος λάτρης της λογοτεχνίας που να μην έχει επισκεφτεί το Κατώι του βιβλίου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Κεφάλαιο για το βιβλίο.
    Κρίμα! θα λείψουν και οι μαντινάδες από τον Αγγελιοφόρο .

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Πολύ καλό το αφιέρωμα σου δυοσμαράκι. Νάχεις ένα όμορφο απόγευμα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Έξοχη ανάρτηση για έναν άνθρωπο τόσο ιδιαίτερο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. @Hfaistiwnas

    "Πρόσφερε στο βιβλίο με το βιβλίο"

    Καλύτερη φράση δεν θα μπορούσε να υπάρξει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. To the amazing man that I never got too meet, you are a true inspiration.. And you will be forever in my thoughts.. Your grandaughter Jessica Kyveli

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Ποιά είναι η γνώμη σας;