ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Δευτέρα 12 Απριλίου 2010

Προτάσεις : Προβολή ταινίας "Σιωπηλές Μηχανές" ( Παγκόσμια Ημέρα Πολιτιστικής Κληρονομιάς - 18.4.2010)


Η 18η Απριλίου κάθε χρόνου έχει οριστεί από την Unesco και το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS) ως Παγκόσμια Ημέρα Πολιτιστικής Κληρονομιάς 
(περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να διαβάσετε εδώ).
Η επέτειος αυτή αποβλέπει στην ευαισθητοποίηση του κοινού για θέματα που αφορούν τη προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. 
Για το σκοπό αυτό αυτή την ημέρα διοργανώνονται σε ολόκληρο το κόσμο κάθε μορφής εκδηλώσεις με τις οποίες επιδιώκεται όχι μόνο να γίνουν γνωστά στο ευρύτερο κοινό η σημασία των μνημείων κάθε χώρας και τα προβλήματά τους, αλλά και να προωθηθεί η υπόθεση της προστασίας και ένταξή τους στη σύγχρονη κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ζωή.

Αν και η φετεινή παγκόσμια ημέρα είναι αφιερωμένη στην Αγροτική κληρονομιά η Monumenta επέλεξε στα πλαίσια της Παγκόσμιας Ημέρας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και σε συνεργασία με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου να προβάλλει την ταινία του Θανάση Ρεντζή "Σιωπηλές Μηχανές" με το σκεπτικό πως πολλά από τα βιομηχανικά μνημεία και τοπία της χώρας μας κινδυνεύουν άμεσα να καταστραφούν.


Η προβολή της ταινίας θα γίνει

ην Κυριακή 18 Απριλίου 2010, στις 12 το μεσημέρι, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος
(συμβολή Ιεράς Οδού και Μεγ. Αλεξάνδρου).
Θα ακολουθήσει συζήτηση με τον δημιουργό της ταινίας Θανάση Ρεντζή.
Για την ενίσχυση των σκοπών της Monumenta και την κάλυψη των εξόδων θα υπάρχει 
είσοδος 10 Ευρώ


* To Monumenta είναι ένα διαδικτυακό περιοδικό που πραγματεύεται θέματα που αφορούν τη προστασία της φυσικής και της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Ελλάδας και της Κύπρου (το τελευταίο τεύχος που αναφέρεται στα βιομηχανικά κατάλοιπα μπορείτε να διαβάσετε εδώ και πληροφορίες γύρω από τα ζητήματα τα οποία πραγματεύεται η Monumenta πληροφορίες εδώ)

Τετάρτη 7 Απριλίου 2010

...Τσαμπούνες και τσαμπουνίσματα....

Είχα σκοπό να κάνω ένα αφιέρωμα σε ένα παραμελημένο μουσικό όργανο την τσαμπούνα (έχει και άλλες ονομασίες). Ομως πρόλαβε ο φίλος blogger Πέπε ο οποίος στο blog του "Καρπάθικα Ημερολόγια" έκανε ένα πλούσιο και λεπτομερέστατο ιστορικό αλλά και ονοματολογικό αφιέρωμα στη "τσαμπούνα" (και όχι μόνο) το οποίο σας προτείνω να διαβάσετε  (εδώ) είναι πολύ ενδιαφέρον.

Η τσαμπούνα είναι ένα πνευστό κατασκεύασμα, φτιαγμένο από ολόκληρο το δέρμα ενός κατσικιού. Από την μία άκρη το φουσκώνουν και καθώς φυσούν από εκεί , παίζουν με τα δάκτυλα τη φλογέρα στην οποία καταλήγει. Κάποια στιγμή μόλις βρω χρόνο θα συναρμολογήσω το υλικό που διαθέτω και θα προσθέσω κι εγώ δυό τρία πράγματα για αυτό το μουσικό όργανο που σιγά σιγά χάνεται από τη μουσική σκηνή.

Προς το παρόν απολαύστε στα παρακάτω βίντεο :

Ηχους τσαμπούνας από τον Θεολόγο Γρύλλη από τη Πάτμο (συνοδεία Στάθη Κουκουλάρη που το βιολί του μιμείται τον ήχο της τσαμπούνας)



Μια και μιλάμε για "Καρπάθικα" ημερολόγια απολαύστε λυροτσάμπουνα από το πανηγύρι του Αη Γιάννη της Βρουκούντας (στη Κάρπαθο).



Ηχοι τσαμπούνας από τη Λέρο με τον Σταύρο Ησυχο (το παρατσούκλι του Μπουρδούσης)



Στο παρακάτω βίντεο αν και δεν περιλαμβάνεται ήχος τσαμπούνας, δείτε πως καταλήγει σχεδόν κάθε Καρπάθικο γλέντι γύρω στα χαράματα, όταν δηλαδή έχουν αποχωρήσει οι άνθρωποι και έχουν απομείνει λιγοστοί μερακλήδες που ως ενεργοί κοινωνοί και λάτρεις του γλεντιού προτίμησαν να παραμείνουν μέχρι τέλους και δεν επέλεξαν τον ύπνο. 

Με τον αυτοσχέδιο διάλογο να παίρνει φωτιά ανάμεσα στους εναπομείναντες μερακλήδες, ανταλλάσσονται σκέψεις και αισθήματα της στιγμής με τον δικό τους μοναδικό αυτοσχέδιο και μελοποιημένο τρόπο.

Παίζει λύρα ο Μιχάλης Ζωγραφίδης γνωστός λαϊκός οργανοπαίκτης από την Ολυμπο της Καρπάθου.


Εκτός από την ανάρτηση του Πέπε (εδώ) μπορείτε να διαβάσετε άλλη μια ενδιαφέρουσα ανάρτηση με τίτλο "εγκώμιο τσαμπούνας" (εδώ) όπου περιγράφεται μια πανκυκλαδική συνάντηση πνευστών οργάνων και από όπου "δανείστηκα" την πρώτη φωτογραφία.
....Καλά τσαμπουνίσματα λοιπόν....

Δευτέρα 5 Απριλίου 2010

Πάσχα σε κάποιο μοναστήρι του Υμηττού....(Μονή Αστερίου)

Η γενικότερη καταθλιπτική ατμόσφαιρα που επικρατεί τους τελευταίους μήνες στον τόπο μας καθώς και οικονομικοί παράγοντες με έκαναν για φέτος να αποζητήσω την παραμονή στην Αθήνα και να γιορτάσω κάπως ήσυχα και γαλήνια τις γιορτινές αυτές ημέρες. 
Στο μυαλό μου πάντα συνδύαζα τις ημέρες του Πάσχα με τη φύση, την άνοιξη, το χωριό και αν με ρωτούσε κανείς τα προηγούμενα χρόνια θα του έλεγα πως θεωρώ άχρωμο τον εορτασμό του Πάσχα στη πρωτεύουσα....μέχρι φέτος....οπότε και αναθεώρησα....

Τελικά διαπίστωσα πως στη πρωτεύουσα υπάρχουν ακόμη ήσυχες γωνιές για να περάσει κανείς τις Πασχαλινές ημέρες, γωνιές που περιμένουν απλά να τις ανακαλύψεις...
Χάρη σε κάποιους αγαπημένους γείτονες βρεθήκαμε αυτές τις ημέρες στη Μονή Αστερίου (ή Μονή Ταξιαρχών) στον Υμηττό.
Οι πιστοί ήταν πολύ λίγοι, αφού το μοναστήρι όντας πρόσφατα ανακαινισμένο δεν έγινε ευρέως γνωστό πως θα λειτουργούσε αυτές τις ημέρες.
Τη Μ. Παρασκευή σε ένα λιτό και απέριττο περιβάλλον έγινε η τελετή της αποκαθήλωσης και της περιφοράς σε ένα πολύ ταπεινό, απέριττο και επιβλητικό περιβάλλον.Το εσωτερικό της Μονής ήταν σκοτεινό με λιγοστά καντήλια να φωτίζουν την ατμόσφαιρα. Τα πλουμιστά φώτα των πλούσιων πολυελαίων που στολίζουν τις περισσότερες εκκλησίες,  σε αυτήν εδώ τη Μονή,  έλαμψαν δια της απουσίας τους.


Οι ψαλμωδίες στο εσωτερικό της Μονής μπερδεύονταν με τους ψιθύρους των λιγοστών πιστών (θα ήταν καμιά 25ριά) ενώ όταν αρχίνισε η περιφορά του Επιταφίου στον ολοστόλιστο από φυσική πέτρα περίβολο της Μονής οι ψαλμωδίες μπερδεύονταν με τα τιτιβίσματα των πουλιών. Οι μυρωδιές από το λιβάνι και το μύρο ανακατεύονταν με τις μεθυστικές μυρωδιές των δέντρων και των πολύχρωμων λουλουδιών που περιέβαλλαν τη Μονή και βρίσκονται σε πλήρη ανθοφορία αυτή την εποχή.

Εδώ, η τελετή σε αντίθεση με τα όσα είμαστε συνηθισμένοι, άρχισε στις 3 το μεσημέρι με αποτέλεσμα η περιφορά του Επιταφίου να γίνει με το φως της ημέρας
(πρωτόγνωρη εμπειρία, τουλάχιστον για μένα)


Ψυχική ανάταση και γαλήνη ήταν τα συναισθήματα που μας κυρίευσαν ενώ λίγη ώρα έπειτα από τις λιγοστές φωτογραφίες που έβγαλα τη Μ. Παρασκευή και βλέπετε εδώ,


αποφάσισα να κρύψω τη φωτογραφική μηχανή.
Ξαφνικά συνειδητοποίησα πως η παρουσία μιας φωτογραφικής μηχανής έδειχνε τόσο παράταιρη σε αυτόν εδώ τον ειδυλλιακό και κατανυκτικό χώρο που βρίσκεται στη καρδιά του Υμηττού.
Ετσι προτίμησα να φυλάξω τις εικόνες από τις μοναδικές αυτές στιγμές (καθώς και εκείνες που ακολούθησαν τις επόμενες ημέρες) στη μνήμη μου.
Σε κάτι τέτοιες στιγμές αρκεί να αφεθείς στη γαλήνη του τοπίου και της στιγμής, δεν χρειάζεσαι ντοκουμέντα....

Οπως έμαθα η ιστορία της Μονής χάνεται μέσα στους αιώνες.
Αν και δεν είναι γνωστός ο κτήτορας της Μονής λέγεται πως το όνομά της το πήρε από κάποιον Επίσκοπο Αθήνών του 5ου αι. που ονομαζόταν Αστέριος. Ομως σύμφωνα με τους επισκοπικούς καταλόγους των Αθηνών δεν αναφέρεται κανένας επίσκοπος με το όνομα αυτό. Αλλοι μελετητές  ισχυρίζονται πως η ονομασία μονή Αστερίου πιθανότατα προέρχεται από την παραφθορά της φράσης "του εκ Στειρίου" αφού καθώς λέγεται εδώ μόνασε για κάποιο διάστημα ο Οσιος Λουκάς (ο εν Στειρίω) ο οποίος πιθανότατα να έλαβε εδώ το μοναχικό σχήμα όταν είχε έρθει ως έφηβος στην Αθήνα το 920 μ.Χ.
(Ο Οσιος Λουκάς είναι ο ιδρυτής της αντίστοιχης μονής στη Βοιωτία)
Εάν αληθεύει αυτή η εκδοχή, τότε η ίδρυση της Μονής χρονολογείται πριν από τον 10ο αι.

Δυστυχώς οι πολύτιμες τοιχογραφίες της Μονής που ανάγονται στον 16ο αι. καταστράφηκαν από πυρκαγιά που ξέσπασε κάποτε στη Μονή η οποία υπήρξε Πατριαρχικό Σταυροπήγιο (σύμφωνα με σωζόμενη επιγραφή) και άκμασε κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας παίζοντας σημαντικό ρόλο με τη Σχολή που λειτουργούσε εδώ καθώς και με τη σπουδαία Βιβλιοθήκη της η οποία μεταφέρθηκε το 1687 από τους καταφυγόντες εκεί μοναχούς στη Μονή Σαλαμίνας εξαιτίας της επιδρομής του Βενετού Μοροζίνη.
Μετά τη διάλυση των Μονών από τους Βαυαρούς η Μονή έγινε μετόχι της Ιεράς Μονής Ασωμάτων Πετράκη.
Δεν ξέρω τι ήταν αυτό που μου άρεσε περισσότερο σε αυτό εδώ το μικρό, παλαιϊκό και ξεχασμένο μέσα στη φύση μοναστηράκι. Σίγουρα θα ήταν η έλλειψη οχλαγωγίας και η παντελής απουσία του βαρελοτοπολέμου (βλέπε κροτίδες) μια και αποτελεί σπάνιο φαινόμενο τέτοιες ημέρες.
Μπορεί να ήταν και το ιδιαίτερο τραγούδι των γλυκόλαλων πουλιών που μοναχά εδώ στον Υμηττό τραγουδούν τόσο όμορφα.
(Εντάξει...ίσως να μεγαλοποιώ λίγο τα πράγματα....όμως ο Υμηττός κάθε Ανοιξη φαντάζει στα μάτια μου τόσο μοναδικός οπότε.....δικαιολογείστε μου αυτή τη κάποια υπερβολή....)  

Πέμπτη 1 Απριλίου 2010

...Το μοιρολόϊ της Παναγίας....(Πασχαλινά έθιμα)


....Μ. Παρασκευή αύριο....
....Μέρα κατά την οποία κορυφώνεται το συναίσθημα...
....Τα χείλη σφιγμένα σιγοψιθυρίζουν το μοιρολόϊ της Παναγίας ένα μακρύ αφηγηματικό τραγούδι που διηγείται τα Πάθη του Χριστού έτσι όπως τα έζησαν η Παναγία και οι Μυροφόρες.
Συναντιέται σε όλες τις περιοχές του ελληνισμού, από την Κύπρο και τον Πόντο ως την Κάτω Ιταλία.
Ο Ελβετός ελληνιστής, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Γενεύης Bertrand Bouvier μετά από 25 χρόνια έρευνας, κατέγραψε 256 παραλλαγές στο βιβλίο του
Le Mirologue de la Vierge (Γενεύη 1976)

Ο θρήνος της Παναγίας αντιπροσωπεύει τον θρήνο κάθε μάνας που έχει βιώσει την απώλεια του πολυτιμότερου αγαθού της ζωής :
την ίδια τη ζωή του δικού της παιδιού.
Η Παναγία αναδεικνύεται παγκόσμιο και διαχρονικό σύμβολο για όλες αυτές τις μανάδες 
ανεξαρτήτως της καταγωγής τους, του θρησκεύματός τους ή του χρώματος του δέρματός τους .
Είναι χαρακτηριστικό πως σύμφωνα με πληροφορία που καταγράφεται στο βιβλίο του Samuel Baud-Bovy (Δοκίμιο για το Ελληνικό Τραγούδι, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Ναύπλιο 1984), ακόμη και  "τουρκόφωνοι Χριστιανοί, οι Καππαδόκες από τα Φάρασα και τα Σύλατα τραγουδούσαν στη  τουρκική γλώσσα το Μοιρολόϊ της Παναγίας,
το μοιρολόϊ της Μάνας.

Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα,
σήμερ’ άγγελοι, αρχάγγελοι, όλοι μαυροφορούνε,
σήμερα όλοι θλίβονται και τα βουνά λυπούνται,
σήμερα πάνε κι’ έρχονται στης Παναγιάς την πόρτα.

Η Παναγιά η Δέσποινα καθόταν στο θρονί της,
την προσευχή της έκανε για το μονογενή της.
Ακούει βροντές, ακούει αστραπές και ταραχές μεγάλες,
προβάλλει, από τη θύρα της να δη στη γειτονιά της.
Βλέπει τον ουρανό θαμπό και τ’ άστρα βουρκωμένα
ακούει φωνή, ακούει λαλιά, απ’ αρχαγγέλου στόμα:
«Σώσε, κερά μου Παναγιά,  τούτηνε δα την ώρα
και τον Υγιό τον επιάσανε, και στο σταυρό τον πάνε.»

Η Παναγιά σαν τ’ άκουσε, έπεσε και λιγώθη,και,
σαν την συνεφέρανε, τούτο το λόγο λέει:
«Όσοι πονάτε το Χριστό, όλοι κοντά μου ελάτε.»

Η Μάρθα , η Μαγδαληνή και του Λαζάρου η μάννα,
του Ιακώβ η αδελφή, κ’ οι τέσσερες αντάμα, επήραν το στρατί-στρατί,
στρατί το μονοπάτι. Τηράν ζερβά, τηράν δεξιά, κανένα δε γνωρίζουν,
τηρούν και πιο δεξιώτερα, θωρούν τον Άϊ-Γιάννη.

«Άϊ μου Γιάννη, Πρόδρομε  και βαπτιστή του γιού μου,
μην είδες μου το τέκνο μου και σε το δάσκαλό σου;»

«Ποιος έχει χείλη να στο πη, καρδιά να μολογήση,
ποιος έχει χειροπάλαμα  για να σου τονε δείξη»;

«Έχεις και χείλη να το πης,  καρδιά να μολογήσης,
έχεις και χειροπάλαμα, για να μου τόνε δείξης.»

«Θωρείς εκείνον τον γυμνό, τον παραπονεμένο,
οπού φορεί στην κεφαλή, αγκάθινο στεφάνι;
Εκείνος είναι ο γιόκας σου,  κ’ εμέ διδάσκαλός μου.»

Η Παναγιά, σαν τάκουσε, τούτον τον λόγο λέει:
«Πού ‘ναι γκρεμνός να γκρεμιστώ, γιαλός να πάω να πέσω;»

Κανένας δεν της μίλησε να την παρηγορήση·
μον’ ο Χριστός της μίλησε απ’ τον σταυρόν επάνω:

«Κάμε, μαννούλα, υπομονή  και διάφορο δεν έχεις.
Στρώσε τραπέζι θλιβερά  να φάνε οι θλιμμένοι
και, το μεγάλο Σάββατο, καθού να μ’ απαντέχης.

Την Κυριακίτσα το πουρνό ,
θα πουν Χριστός Ανέστη  
(Κασιώτικη παραλλαγή)

Στο παρακάτω βίντεο σε μια συγκλονιστική ερμηνεία ο Χρόνης Αηδονίδης και η Νεκταρία τραγουδούν μιαν άλλη παραλλαγή του μοιρολογιού της Παναγίας


ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ
λοιπόν
Ανάσταση και ανάταση ψυχική
Για να ξαναβρούμε τον Ανθρωπο μέσα μας