ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Παρασκευή 6 Νοεμβρίου 2009

Παλατάκι/Χαϊδάρι : "Οι 4 εποχές" , ένα άγνωστο έργο του Νικολάου Γύζη

(Συνέχεια από προηγούμενη ανάρτηση με θέμα το Παλατάκι Χαϊδαρίου)

Σε προηγούμενη ανάρτηση (εδώ) κατά τη διάρκεια ενός Κυριακάτικου περιπάτου είχαμε μόλις επισκεφτεί το Παλατάκι του Χαϊδαρίου και κατευθυνόμασταν στα υπόλοιπα κτήρια που βρίσκονταν στον χώρο που αρχικά ονομαζόταν κτήμα Χαϊδάρι και βρίσκεται στη θέση όπου σήμερα βρίσκεται η ομώνυμη Αθηναϊκή συνοικία.
Αφού διασχίσαμε μια καταπράσινη διαδρομή κατευθυνθήκαμε σε ένα κτήριο όπου όπως έμαθα, παλαιότερα έπαιζε τον ρόλο του ξενώνα του κτήματος. Καθώς πλησιάζαμε μας παραξένεψε η ονομασία του κτιρίου που έφερε το όνομα του γνωστού ζωγράφου
Νικολάου Γύζη.
Δεν αργήσαμε να μάθουμε μια σχετικά άγνωστη πτυχή της ζωής του Γύζη.
Ο Τήνιος Νικόλαος Γύζης όπως είναι γνωστό ξεκίνησε τις σπουδές του στο Σχολείο των Τεχνών το 1854, σε ηλικία μόλις δώδεκα ετών. Ο Νικηφόρος Λύτρας συμπατριώτης του Νικολάου Γύζη διέκρινε το ταλέντο του νεαρού και αποφάσισε να τον πάρει υπό την προστασία του με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια δυνατή φιλία η οποία έμελλε να χαράξει τη ζωή του Γύζη. Ο Νικηφόρος Λύτρας και ο Νικόλαος Γύζης ντυμένοι Τούρκοι

Ο Λύτρας πρώτος έφερε σε επαφή τον Γύζη με τον συμπατριώτη τους Νικόλαο Νάζο ο οποίος όπως αναφέραμε στην προηγούμενη ανάρτηση για κάποια περίοδο είχε γίνει ιδιοκτήτης του κτήματος Χαϊδαρίου.
Ο Νικόλαος Νάζος, δραστήριος τραπεζίτης φρόντισε ώστε να χορηγηθεί υποτροφία στον νεαρό Γύζη από το Ιδρυμα της Ευαγγελίστριας στην Τήνο προκειμένου να συνεχίσει τις σπουδές του στο Μόναχο όπου ήδη από το 1860 φοιτούσε ήδη ο Νικηφόρος Λύτρας στο εργαστήρι του μεγάλου ζωγράφου
Karl von Piloty (1826-1886).

Η υποτροφία τελικά εγκρίθηκε και ο Γύζης έφυγε για τη Γερμανία το 1865 όπου 3 χρόνια αργότερα έγινε δεκτός στο εργαστήρι του Piloty. Ενα χρόνο πρoτού αναχωρήσει ο Γύζης για τη Γερμανία (το 1864,) ο Νικόλαος Νάζος τού ανέθεσε να διακοσμήσει την τραπεζαρία του ξενώνα της έπαυλης Παλατάκι στο Χαϊδάρι. Ο εικοσιδυάχρονος τότε ζωγράφος κάλυψε τους τοίχους και την οροφή της αίθουσας με την παράσταση των Τεσσάρων Εποχών.
Στο κέντρο κάθε τοίχου ο καλλιτέχνης ζωγράφισε τη μορφή μιας νεαρής κοπέλας που κάθε μια συμβόλιζε μια εποχή του χρόνου,
....δηλαδή την Ανοιξη..........το καλοκαίρι.....


.....το φθινόπωρο....
ενώ την τέταρτη, τον Χειμώνα, σύμφωνα με τα λόγια του Κίμωνα Μιχαηλίδη στο περιοδικό "Παναθήναια" (τ.269-270 (15-31/12/1911)
"την έθαψε των ανθρώπων η απονιά. Στη θέση της ένας φεγγίτης, με απορία ανοίγει το πελώριο μάτι του μπροστά στην ασέβεια"

(η τοιχογραφία έχει καταστραφεί ολοσχερώς)

....Ολόκληρη η σύνθεση είναι μια μεγάλη καγκελωτή σκιάδα....
....Στις κολόνες σκαρφαλώνουν τριανταφυλιές....
....απλώνει το αγιόκλημα....
.....Πάνω στους κλώνους τραγουδούν πουλιά, παίζουν πεταλούδες...."
Σε αυτό λοιπόν το κτίριο που σήμερα ονομάζεται κτίριο Γύζη έμειναν κρυμένες για πολλά χρόνια οι τοιχογραφίες του νεαρού τότε ζωγράφου αφού ο χώρος λειτούργησε για πολλά χρόνια (σχεδόν μέχρι τις μέρες μας) ως βαφείο και οι τοιχογραφίες είχαν σκεπαστεί από στρώματα ασβέστη και χρώματα.
Ο Γύζης σε αυτή του την καλλιτεχνική σύνθεση (η οποία όπως λέγεται ήταν η πρώτη επ' αμοιβή σύνθεσή του), επιχείρησε (και νομίζω πως το κατάφερε) να κλείσει μέσα σε ένα δωμάτιο έναν εξωτερικό χώρο.
Η αίσθηση που σου δημιουργεί η σύνθεση είναι πως βρίσκεσαι σε έναν υπαίθριο χώρο που περιβάλλεται από σιδερένια σκιάδα και γυαλί.

Ο νεαρός Γύζης αργότερα (24-4-1877) παντρεύτηκε την κόρη του ευεργέτη του,
του Νικολάου Νάζου, την Αρτεμη Νάζου Γύζη Νικολάου, Άρτεμις Γύζη, [1890]
Λάδι σε μουσαμά, 100 x 75 cm, Συλλογή Ιδρύματος Ε. Κουτλίδη


(αδελφή του Γεωργίου Νάζου, ιδρυτή του Ωδείου Αθηνών) ΓΥΖΗ Νικολάου (1842-1901), Προσωπογραφία Γεωργίου Νάζου (1880),
Λάδι σε μουσαμά, 72x60 εκ.
, Πινακοθήκη Αβέρωφ

Το κτήμα Χαϊδάρι έμεινε στα χέρια του Νικολάου Νάζου μέχρι το 1886 χρονιά που χρεωκόπησε και ανγκάστηκε να το πουλήσει στον Θων, αυλικό του Γεωργίου Α.
Το κτήμα Χαϊδάρι και η γνωριμία με τον Νικόλαο Νάζο αποτέλεσε καταλυτικό σταθμό στη ζωή του Γύζη, ίσως για αυτό συχνά το αναπολεί όταν βρίσκεται στο Μόναχο και αυτή του την αναπόληση την περιγράφει με νοσταλγικά λόγια στις επιστολές που ανταλλάσσει με τον πεθερό του.

Βγαίνοντας από το κτίριο Γύζη εκεί στο Παλατάκι Χαϊδαρίου τα συναισθήματα που με πλημμύριζαν ήταν ανάμεικτα....
Ο Θαυμασμός για το νεανικό έργο του καλλιτέχνη τις "4 εποχές" το οποίο έμεινε στην αφάνεια για πολλά χρόνια,
Η Απογοήτευση για την "απονιά του κόσμου" , για τους ανθρώπους που αφήνουν σημαντικά έργα τέχνης να καταρρέουν από τη φθορά του χρόνου μα και
Ενα Δέος για τη δύναμη της μοίρας, εκείνης της μοίρας που φέρνοντας τα βήματα του καλλιτέχνη στο κτήμα Χαϊδαρίου
έμελλε να καθορίσει την προσωπική του ζωή αλλά και να αποτελέσει την έμπνευση και την κινητήρια δύναμη για την μετέπειτα δημιουργία του καλλιτέχνη
Πληρότητα γιατί αυτή την ημέρα ήρθα σε επαφή με τους άγνωστους θησαυρούς που κρύβει μια διπλανή συνοικία της Αθήνας, το Χαϊδάρι και δεν τους γνώριζα.

16 σχόλια:

  1. Καλησπέρα!
    Ζωγραφική σε τοίχο δηλ... κρίμα να καταστραφούν..
    Είναι συγκηνητικό να βλέπεις ένα έργο που δεν ήξερες ότι υπάρχει! Ελπίζω να υπάρχει μέριμνα τώρα πια..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. ενδιαφέρον....

    πινελιές σε τοίχους και σε γειτονιές που είναι δίπλα μας αλλά που αγνοούμε τους θυσαυρούς που κρύβουν.

    να σαι καλά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. 'Ακουγα για το Παλατάκι σε πού πρωινές ραδιοφωνικές εκπομπές όταν συνεργάτες-δημοσιογράφοι μιλούσαν για τροχαία κίνηση που άρχιζε ή τελιώνε στο παλατάκι. Ετσι το φανταζόμουν σαν ένα ...στίγμα τροχαίας κίνησης. Σ' ευχαριστώ για την ενημέρωση

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Υπέροχο κείμενο και εικόνες. Μπράβο σου ειλικρινά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. αγνοούσα παντελώς αυτή την ιστορία

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Όσο ζω μαθαίνω !!!
    Καλή σου βδομάδα ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. ΕΙΝΑΙ ΦΟΒΕΡΟ ΤΕΛΙΚΑ ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΨΑΧΝΟΝΤΑΣ.ΔΕΝ ΕΙΧΑ ΙΔΕΑ.ΠΟΛΥ ΩΡΑΙΑ ΟΛΑ.
    ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΚΑΛΑ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. @Hfaistiwnas

    Ναι τώρα πια είναι σε καλή κατάσταση και το φροντίζουν

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. @Ταχυδρόμος

    Ενα ταξίδι στις γειτονιές που δεν γνωρίζουμε....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. @panoptis

    Ετσι ακριβώς είναι Πανόπτη μου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. @phlouflis

    Πράγματι στο τμήμα της λεωφ. Καβάλλας που βρίσκεται μπροστά στο Παλατάκι γίνεται το έλα να δεις.
    Συνήθως το προσπερνά κανείς δίχως καν να στρέψει το βλέμμα του προς τα εκεί.
    Νάσαι καλά phloufli μου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. @Phivos Nicolaides

    Θέλησα να μάθετε για αυτό το άγνωστο μέρος ακόμη και αν κάποιοι από εσάς βρίσκεστε μακρυά. Αυτό είχα στο μυαλό μου όταν έβγαζα τις φωτογραφίες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. @Neoptolemos

    Πόσα κια πόσα μέρη που βρίσκονται στη διπλανή πόρτα δεν γνωρίζουμε Νεοπτόλεμέ μου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. @JK o Skroutzakos

    Αγνωστες γωνιές με μεγάλη όμως ιστορία

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Ποιά είναι η γνώμη σας;