ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Τρίτη 15 Απριλίου 2008

Ολυμπος Καρπάθου - Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ (Μέρος Β)

.......(συνέχεια από την προηγούμενη ανάρτηση).......
Ρίξαμε λοιπόν τις βαλίτσες μας μέσα στην καρότσα του φορτηγού και μπήκαμε.
Για άλλη μια φορά σταθήκαμε τυχεροί: Ο χαμογελαστός αυτός άνθρωπος ήταν ο πρόεδρος της Κοινότητας Ολύμπου, ο κυρ Μιχάλης. Η γυναίκα με την παραδοσιακή φορεσιά που είχε εξαφανιστεί προηγουμένως καθώς μιλούσαμε και ξεφώνιζε "Μιχάααααληηηηη" τον είχε δει με την άκρη του ματιού της και έτρεξε να τον προλάβει και να τον ενημερώσει πως υπάρχει ένα ζευγάρι "ξένων" που δεν έχει τρόπο να πάει στην Ολυμπο.... Αργότερα διαπίστωσα "ιδίοις όμμασι" την απίστευτη ταχύτητα με την οποία διαδίδονται τα νέα εδώ, δεν μένει τίποτα κρυφό (τύφλα νάχουν τα κινητά και το διαδίκτυο!!!)
Επανέρχομαι όμως στη στιγμή που μπήκαμε στο φορτηγάκι, γιατί έτσι όπως πάω δεν θα φτάσουμε ποτέ στην Ολυμπο.....
Αφού περάσαμε από εξονυχιστικό έλεγχο (από που είμαστε, πως μας λένε, αν έχουμε ξανάρθει στην Ολυμπο κλπ κλπ), άδραξα την ευκαιρία και παρακάλεσα τον κυρ Μιχάλη να μας πει δυό λόγια για την ιστορία της Ολύμπου. Οι παρακάτω πληροφορίες οι οποίες ξεκίνησαν εκείνη την ημέρα από την αφήγηση του κυρ Μιχάλη και εμπλουτίστηκαν κατά τις επόμενες επισκέψεις μου στην Ολυμπο, αλλά και τη μελέτη σχετικής βιβλιογραφίας, θα μας βοηθήσουν να κάνουμε ένα ταξίδι μέσα στον χρόνο......

Το όνομα του χωριού πιθανότατα να προέρχεται από το ψηλό βουνό πάνω στο οποίο έχει χτιστεί. Σήμερα το βουνό αυτό ονομάζεται Αη Λιας (=Προφήτης Ηλίας) επειδή στην κορυφή του υπάρχει ένα ξωκκλήσι αφιερωμένο σε αυτόν. Δυστυχώς οι πληροφορίες για την Ολυμπο είναι διάσπαρτες αφού δεν υπάρχουν γραπτές πληροφορίες. Ακόμη και οι περιηγητές (από τους οποίους διασώθηκαν πολύτιμες πληροφορίες για άλλους τόπους δεν έφτασαν εδώ.
Ο μοναδικός περιηγητής που επισκέφτηκε την Κάρπαθο και παρέμεινε οκτώ μέρες σε αυτήν το 1843 ήταν ο Γερμανός αρχαιολόγος Λουδοβίκος Ross, καθηγητής της Αρχαιολογίας μέχρι εκείνο το έτος σε Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Ο Ross λυπήθηκε που δεν κατάφερε να επισκεφτεί την Ολυμπο, γιατί όπως είχε ακούσει η διάλεκτός της ήταν άκρως αρχαιοπρεπής και τα τραγούδια της τόσο ποιητικά, που συχνά προκαλούσαν στους ακροατές συγκίνηση μέχρι δακρύων (σας διαβεβαιώνω πως δεν είχε άδικο!!!)
Βάσει αρχαιολογικών ευρημάτων και σύμφωνα με γραπτές πηγές λέγεται πως η ευρύτερη περιοχή της Ολύμπου κατοικήθηκε από Μινωίτες αλλά και Μυκηναίους και πως υπήρξε τμήμα της Μινωϊκής Κρήτης:
"την δε Κάρπαθον πρώτοι μεν ώκησαν των μετά Μίνω τινές στρατευσάντων καθ΄όν χρόνον εθαλασσοκράτησε πρώτος των Ελλήνων"
(Διόδωρος ο Σικελιώτης)

Στην Βόρεια Κάρπαθο κατά την αρχαιότητα υπήρχαν δύο πόλεις: Η Βρυκούς -βρίσκεται στα βόρεια της Ολύμπου- και η Νίσυρος. Αυτή η Νίσυρος δεν είναι το γνωστό νησί των Δωδεκανήσων μα "ομώνυμος τη των Νισυρίων νήσω". Πιθανολογείται πως βρισκόταν σκαρφαλωμένη στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται Παλάτια στη μικρή νησίδα -Σαρία- που βρίσκεται πάνω από την Κάρπαθο. Στην αρχαία πόλη Βρυκούς (σήμερα Βουργούντα ή Βρουκούντα) σώζονται μέχρι σήμερα πολλοί λαξευτοί τάφοι.
Λαξευτοί τάφοι στην Βρουκούντα
*Πικρόχολο σχόλιο : Για ανασκαφές βέβαια ούτε λόγος!!!!
Εντελώς "συμπτωματικά"εδώ και πολλά χρόνια μεγάλος αριθμός αλλοδαπών σκαφών προσαράζει στην περιοχή και ολωσδιόλου "συμπτωματικά" κάποιοι δύτες (ερασιτέχνες και μη) "θαυμάζουν" τον βυθό που βρίσκεται λίγο παραδίπλα από τον αρχαιολογικό χώρο της Βρουκούντας!!!! Επίσης κάθε χρόνο εδώ γίνεται ένα περίφημο πανηγύρι (28/29-8) που συγκεντρώνει πλήθος επισκεπτών. Κατηφορίζοντας για το πανηγύρι της Βρουκούντας
Βρουκούντα
Πανηγύρι Αη Γιάννη, πάνω από την είσοδο της εκκλησίας
Στην υπόλοιπη Κάρπαθο αναφέρονται οι πόλεις Αρκέσεια (κοντά στο χωριό Αρκάσα) και το Ποτίδαιον ή Ποσείδιον, κοντά στο σημερινό λιμάνι που μέχρι το 1953 ονομαζόταν Πηγάδια, και εξακολουθεί να παραμένει γνωστό με το ίδιο όνομα στις μέρες μας έστω και αν η επίσημη ονομασία έχει γίνει Κάρπαθος.
Οι δύο πόλεις Βρυκούς και Νίσυρος (οι οποίες ήταν παραθαλάσσιες) κατοικήθηκαν έως τα τέλη περίπου του 7ου-αρχές του 8ου αι.οπότε εγκαταλείφθηκαν. Η μεν Βρυκούς εγκαταλείφθηκε οριστικά από τότε, ενώ τα Παλάτια εξακολούθησαν να κατοικούνται.
Τον οικισμό της Ολύμπου (σύμφωνα με την προφορική παράδοση) έχτισαν 70 οικογένεις από την Βρουγούντα (ή Βρουκούντα) που κατέφυγαν στη σημερινή τοποθεσία της Ολύμπου σύμφωνα με την πιθανότερη εκδοχή για να προφυλαχθούν από τις πειρατικές επιδρομές. Αλλωστε η θέση της Ολύμπου αποτελεί μια φυσική οχυρωματική θέση-παρατηρητήριο από όπου μπορούσαν να ελέγχουν ολόκληρη την περιοχή. Μάλιστα στην αρχαιότητα θα πρέπει να υπήρχε κάποιο κάστρο αφού υπάρχουν τοπωνύμια όπως Μέσα Κάστρο και Οξω Καμάρα. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή η έγκατάλειψη των αρχαίων τοποθεσιών οφείλεται σε έναν μεγάλο σεισμό που ανάγκασε τους κατοίκους να φύγουν.
Κατά την Οθωμανική περίοδο, το γεγονός πως η Κάρπαθος ήταν γεωγραφικά απομονωμένη σαν νησί, την βοήθησε να απολαύσει μια σχετική αυτονομία και αυτοδιοίκηση, αφού δεν υπήρχε Οθωμανική παρουσία στο νησί. Η υποχρέωση για την καταβολή ενός κατ΄αποκοπήν φόρου (maktu=ορισμένο) προς το οθωμανικό δημόσιο ανατέθηκε στους προεστούς του νησιού με αποτέλεσμα τη δημιουργία ισχυρών κοινοτικών θεσμών και την διατήρηση μιας σχετικής αυτονομίας. Λέγεται πως οι κοινοτικοί άρχοντες εκλέγονταν κάθε χρόνο από το σύνολο των ενήλικων αντρών αν και όπως συμπεραίνω από όσα έχω μελετήσει, πιθανότητες για την εκλογή τους (μέχρι περίπου το 1920) είχαν μόνον όσοι ήταν ιδιοκτήτες γης αφού η κατοχή γης σήμαινε οικονομική δύναμη και αποτελούσε απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να λάβει κανείς μέρος σε κοινωνικά αξιώματα
"οι έχουσι γην, έχουσι και τον λόγον"
Ολες οι διοικητικές, φορολογικές και εκπαιδευτικές αρμοδιότητες και γενικότερα όλος ο δημόσιος βίος βασιζόταν για πάρα πολλά χρόνια στο εθιμικό δίκαιο και διεκπεραιωνόταν από τους δημογέροντες. Αυτό αποτέλεσε ένα δυναμικό μέσο αντίστασης στην ξένη μη αποδεκτή κρατική εξουσία ενώ οι ίδιοι επέμεναν στην αυτοδιοίκησή τους μέχρι το τέλος της οθωμανικής περιόδου αλλά και κατά την "Ιταλική περίοδο" (το 1912 οι Ιταλοί εμφανίστηκαν ως ελευθερωτές ενώ το 1937 έκλεισαν βιαίως τα ελληνικά σχολεία).
Για διάφορους λόγους όπως η έλλειψη αυτάρκειας αγαθών αφού η γη ήταν συγκεντρωμένη σε μερικές οικογένειες, καθώς και λόγω των προσπαθειών των Ιταλών να σπάσουν την αυτοδυναμία των εκλεγμένων δημογεροντιών άρχισε να φουντώνει η μετανάστευση των Ολυμπιτών αλλά και όλων των Καρπαθίων σε μακρινές χώρες (Αμερική, Αυστραλία). Το αποτέλεσμα ήταν η μείωση του πληθυσμού και η ερήμωση του νησιού από νέους ανθρώπους. Το εισόδημα όσων έμεναν πίσω το συμπλήρωναν τα εμβάσματα που έρχονταν από το εξωτερικό.
Πηγή : "A Greek portfolio" Constantine Manos

Οπου κι αν πήγαν πάντως διατήρησαν την ενότητά τους με την δημιουργία ισχυρών συλλόγων που βοήθησαν στην διατήρηση της κοινωνικής συνοχής των ξενιτεμένων Καρπαθίων αλλά και στην συνέχιση των εθίμων τους από τις νεότερες γενιές.
Πάρα πολλοί είναι πλέον μόνιμοι κάτοικοι στην Αμερική, στην Αυστραλία και αλλού. Ο πόνος της ξενητειάς καταγράφεται στα τραγούδια τους και τις μαντινάδες τους όπως ακούγεται στο παρακάτω βίντεο φτιαγμένο από Καρπάθιους της Αυστραλίας. (Παρ΄όλο που δεν αναφέρεται αποκλειστικά στην Ολυμπο, το παραθέτω για το αρχικό οπτικό ντοκουμέντο και για το τραγούδι με τις μαντινάδες που εκφράζουν το παράπονο των ξενιτεμένων)
"Οι δυό πατρίδες είν΄κακές όπως και να το κάνεις...
Η μια δεμένο (δυοσμαράκι μου),η μια δεμένο σε βαστά μ' αγάπες κι αναμνήσεις
κι η άλλη πλούτη άφθονα σου δίνει για να ζήσεις"



Η επίσημη ενσωμάτωση της Καρπάθου στην υπόλοιπη Ελλάδα έγινε (όπως και για τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα) στις 7 Μαρτίου του 1948 οπότε άρχισε να εφαρμόζεται η ελληνική νομοθεσία.

Ωστόσο είχα αρχίσει να απελπίζομαι και να πιστεύω πως δεν θα φθάναμε ποτέ στην Ολυμπο. Μοναχά άγρια απότομα βράχια δέσποζαν σε όλη τη διαδρομή.

Μέχρι.....μέχρι που πήραμε την τελευταία στροφή......και...επί τέλους ξεπρόβαλλε το χωριό. Ενα χωριό στην κυριολεξία σκαρφαλωμένο σε μια βουνοπλαγιά



Η "Καλλικατζαρελένης" η "Μελένιας Ελλάδος περιήγηση" συνεχίζεται....

25 σχόλια:

  1. καταπληκτικη και η συνεχεια

    εχω μεινει αφωνος με τη φωτογραφια του χωριου

    Το βιντεακι δεν μπορω να το δω τωρα, γιατι δεν εχω ηχο στο γραφειο.

    Περιμενουμε και τη συνεχεια δυοσμαρακι

    καλο μεσημερι
    :)))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. εύγε βρε dyosmaraki. εύγε για το διάλειμμα όασης που προσέφερες μέσα στην βαβούρα της δουλειάς. μπας και αναρτήσεις το άλλο μέρος σε καμιά ωρίτσα; λολ, καλημέρες!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. @αντώνη

    Ειλικρινά και εγώ μόλις πρωτοείδα την Ολυμπο έμεινα άφωνη...

    Το βιντεάκι όπως είπα αξίζει κυρίως για τον ήχο που το συνοδεύει, τραγούδι με μαντινάδες για την ξενητειά...

    Καλημέρα Αντώνη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. @basnia

    Καλέεεεεε που να προλάβω να ανεβάσω κι άλλα σε μια ωρίτσα, τόσα πολλά που είναι???

    Χα χα χα

    Χαίρομαι πάντως που έστειλα λίγη αύρα θαλασσινή σε μια κρίσιμη ώρα φαντάζομαι.....

    Καλημερούδια basnia

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Παρα πολύ ενδιαφέροντα όλα όσα παρέθεσες..Μου έχεις ανοίξει την διάθεση για ενα ταξιδι τοσο ιδιαιτερο..και δεν μπορω να φυγω απο την ΑΘηνα!! Αχ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. @Roadartist

    Βαχ! Συμπάσχω!!! (μία από τα ίδια)
    Κακούργα Αθήνα τι μας κάνεις....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. @Roadartist

    Πιστεύω πως κάποια στιγμή να τα καταφέρεις να πραγματοποιήσεις αυτό το ταξιδάκι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Εντυπωσιάστηκα από την ιστορία του χωριού... Ένας τόπος "μικρός" που οι περισσότεροι μας δε γνωρίζαμε την ύπαρξή του να κουβαλάει τόση παράδοση!

    Υ.Γ.: Ανασκαφές;;;; Ποιος, πού, γιατί; Μην ανοίγεις πληγές!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. ΥΠΕΡΟΧΟ ΥΠΕΡΟΧΟ ΥΠΕΡΟΧΟ

    (το ηξερα)

    Καθε ιστορια σου την περιμενω οπως περιμενει το μωρο το παραμυθι για να κοιμηθει...

    Να μπορουσα μονο να πιστεψω οτι θα συγκινηθει καποιος απο την "ελλειψη ανασκαφων" που αναφερεις αλλα...

    Οντως χαρακτηριστικο το τραγουδακι της αγαπης για την πατριδα τους.

    Ευχαριστω και παλι Δυοσμαρακι!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Μαγευτικά μου ακούγονται όλα αυτά :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Συγχαρητήρια, αυτό έχω να πω! Για την εργασία, για το ταξίδι, για το βίντεο για όλα. Το δε χωριό είναι απίστευτο!!!!! Περιμένω την συνέχεια!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Περιμενω κι εγω την συνεχεια...
    Εκπληκτικο νησι...πανεμορφο


    φιλια

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Δυοσμαράκι, θα ήθελα, αν γίνεται, να αναφέρεις στη λίστα σου το nick name μου σαν Hellenic Potion και όχι σαν αντίδοτο, όπως το είχα στο Υ!

    Σε ευχαριστώ πολύ και συγγνώμη για το άσχετο με το μπλόκ σχόλιο.

    Γιάννης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. @hellenic potion

    Μοναχά οι Γερμανοί είχαν ανακαλύψει το χωριό αυτό από τότε που ακόμη δεν είχε ηλεκτροδοτηθεί. Συνάντησα ανθρώπους που επισκέπτονται την Ολυμπο ανελλιπώς εδώ και 30-40 χρόνια και γνώριζαν φυσικά πολύ περισσότερα πράγματα από ότι εμείς!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. @βρασίδας ο κάφρος

    Βρασιδάκο, καταφέρνεις και μου μεταδίδεις τον ενθουσιασμό σου και ξέρεις με συγκινείς....

    Σε ευχαριστώ καλέ μου φίλε...

    Οσο για τις ανασκαφές, σκέφτηκα πως ίσως να ευαισθητοποιηθεί κανείς...και τότε πάω και εθελόντρια να σκάβω....

    Καλό σου απόγευμα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. @asteraki

    Ο τόπος αυτός είναι πράγματι μαγικός. Είτε θα τον λατρέψεις είτε θα τον μισήσεις....

    Τι εννοώ? Πολλοί επισκέπτες είδαν την επιφάνεια (με την έλλειψη ανέσεων,την μη ύπαρξη bar κλπ κλπ) και απογοητεύτηκαν. Τον πραγματικό τρόπο ζωής τον καταλαβαίνει κανείς εάν διανυκτερεύσει εκεί....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. @Lilly

    Είναι αρκετά χρόνια που ήθελα να γράψω δυό λόγια για αυτόν τον τόπο και να μοιραστώ τις αναμνήσεις μου με άλλους.

    Η ύπαρξη του blog μας δίνει αυτή τη δυνατότητα. Μου είναι δύσκολο να γράψω περιεκτικά ότι έχω ζήσει εκεί χωρίς να υποτιμήσω ή να υπερυψώσω υπερβολικά τον συγκεκριμένο τόπο. Μου δίνει μεγάλη χαρά λοιπόν να ξέρω πως ευχαριστιέστε αυτό το ταξίδι όσο και εγώ....

    Καλό απόγευμα εύχομαι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. @faraona

    Είναι σχεδόν έτοιμη η συνέχεια, και μάλιστα θα έλεγα αρκετά "γευστική"

    Καλό απόγευμα καλή μου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Mας έχεις βγάλει από την μαυρίλα
    της πόλης αγαπημένο μου Δυοσμαράκι
    μ αυτό σου το ταξίδι!!!
    Πραγματικά αξίζει η αναμονή
    Η μαντινάδα ειναι πραγματικά
    συγκινητική
    Η φωτογραφία του χωριού ειναι σαν
    πίνακας!!!

    κοτσυφοφιλώ σε

    τσίου!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Τα ίδια τραβάμε και εμείς στην πατρίδα μου με τούς...δύτες στην βυθισμένη αρχαία Κυπαρισσία αλλά και στο Δυρό κτλ.
    Καταπληκτική κι η εικόνα με τους λαξευτούς τάφους.
    Αυτό που με άγγιξε πιο πολύ όμως ήταν το "Καλλικατζαρελένης" η "Μελένιας Ελλάδος περιήγηση" χε,χε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. @karaflokotsifas

    Αγαπημένε μου karaflokotsifa, αυτό το ταξίδι θα το χαρακτήριζα ένα ταξίδι στα πέρα της γης....

    Καλό Σαββατοκύριακο εύχομαι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. @Λάκων

    Χαμός γίνεται, οι θάλασσές μας είναι σπαρμένες από πολύτιμα ναυάγια αφημένα στο έλεος των διαφόρων περίεργων...

    Είδες? υιοθέτησα την έκφραση γιατί μου άρεσε πολύ...

    Καλό βράδυ εύχομαι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. Να που επειδη τα γράφεις ωραία κι επειδή μ αρέσει να σε διαβάζω έμαθα και πέντε πράματα παραπάνω για την Κάρπαθο.
    Σίγουρα αν πάω θα φρεσκάρω τα γραπτά σου εδω να τα ξέρω.
    Αγρια ομορφιά πάντως ε ;
    Λυπήθηκα πολύ για την εγκατάλειψη των αρχαίων ευρημάτων εκεί, σίγουρα μαζεύουν απο τον βυθό διάφορα πράγματα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. @tzonakos

    Ναι, η αλήθεια είναι πως ο τόπος έχει μια άγρια ομορφιά μα συνάμα μαγευτική.

    Οσο για τα αρχαία ευρήματα, υπάρχουν ακόμη τόσα αναπάντητα ερωτηματικά για το παρελθόν και την ιστορία αυτού του τόπου...
    Εάν δεν γίνουν ανασκαφές έγκαιρα, δεν θα μάθουμε ποτέ τίποτα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Ποιά είναι η γνώμη σας;