ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Παρασκευή 21 Μαρτίου 2008

Αφιέρωμα σε μια Bloggο-Πρωτοβουλία - "Ο Ποιητής" και "η Μούσα" του Κων.Καβάφη

Σήμερα γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης.

ΠΟΙΗΣΗ σημαίνει δημιουργία, για αυτό καμιά φορά θυμώνω όταν ακούω στα ΜΜΕ να αποδίδουν την ιδιότητα "τραγουδοποιός" σε κάθε τραγουδιστή, αφού ο ερμηνευτής ενός τραγουδιού δεν είναι απαραίτητα και ποιητής (δημιουργός) του τραγουδιού.

Με αφορμή αυτήν την ημέρα λοιπόν , σήμερα το βράδυ στην Θεσσαλονίκη,σε κάποιες bloggoγειτονιές όπου στις γλάστρες τους ανθίζουν ποιήματα βγαλμένα από την καρδιά κάποιων συνανθρώπων μας, διοργανώνεται μια bloggo-πρωτοβουλία με τίτλο "Ελάτε με ένα ποίημα". Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να διαβάσετε Εδώ .

Στην ημέρα της Ποίησης και σε όσους συμμετέχουν σε αυτή την πρωτοβουλία αφιερώνονται λοιπόν τα παρακάτω ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη που αφορούν έναν διάλογο ανάμεσα στον Ποιητή και την Μούσα του. Μαζί με τα ποιήματα αφιερώνονται και δύο σχετικοί με την Ποίηση πίνακες ζωγραφικής με την ευχή, αυτή τους η προσπάθεια να συνεχιστεί και να διαρκέσει για χρόνια πολλά...

Καρλ Σπίτσβεγκ (1808-1885), "Ο φτωχός ποιητής" (1839)

Ελαιογραφία σε μουσαμά 36,3 Χ 44,7
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ

Προς τι καλόν, τι όφελος ηθέλησεν η τύχη,
κ' εν τη αδυναμία μου επλάσθην ποιητής?
Μάταιοι είν' οι λόγοι μου, της λύρας μου οι ήχοι
αυτοί οι μουσικώτεροι δεν είναι αληθείς.



Εάν θελήσω ευγενές αίσθημα να υμνήσω
όνειρα είν' αισθάνομαι, η δόξα και η αρετή.
Παντού απογοήτευσιν ευρίσκ' όπου ατενίσω,
κ' επί ακάνθων πανταχού ο πους μου ολισθεί.



Η γή 'ναι σφαίρα σκοτεινή, ψυχρά τε και δολία.
Τα άσματά μου πλανερά του κόσμου είν' εικών.
Ερωτα ψάλλω και χαράν. Αθλία παρωδία,
αθλία λύρα, έρμαιον παντοίων απατών!



Νικολάου Γύζη, "Η Ποίηση συντονίζει το Βιολί της με το Τραγούδι της Ανοιξης" (1897)
Σχέδιο με σέπια σε χαρτί, 0,41χ0,28 , Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, Αθήνα

Η ΜΟΥΣΑ

Δεν είσαι ψεύτης ποιητά. Ο κόσμος τον οποίον

οράς εστίν ο αληθής. Της λύρας αι χορδαί
μόναι γνωρίζουν τ' αληθές, και εις αυτόν τον βίον
οι ασφαλείς μας οδηγοί μόναι εισίν αυταί.



Του θείου είσαι λειτουργός. Σοι έδωκε τον κλήρον
του κάλλους και του έαρος. Μελίρρυτος αυδή
ρέει από τα χείλη σου, και θησαυρείον μύρων
είσαι - χρυσή υπόσχεσις και άνωθεν φωνή.



Εάν η γη καλύπτεται με σκότος, μη φοβείσαι

Μη ότι είναι έρεβος νόμιζε διαρκές.
Φίλε πλησίον ηδονών, ανθών, κοιλάδων είσαι,
θάρρει και βάδισον εμπρός. Ιδού το λυκαυγές!



Ομίχλη μόνον ελαφρά το βλέμμα σου τρομάζει
Υπό τον πέπλον ευμενής η φύσις δια σε
ρόδων, και ίων, κ΄ ευγενών ναρκίσσων ετοιμάζει
στεφάνους, των ασμάτων σου ευώδεις αμοιβαί.

Κωνσταντίνος Καβάφης, Εν Αλεξανδρεία 1886




Οι ζωγραφικοί πίνακες παρ΄όλο που δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί η σχέση τους με τις τέχνες του χρόνου όπως είναι η Μουσική ή η Ποίηση καταδεικνύουν την συγγενική σχέση που έχει η Ζωγραφική με τις υπόλοιπες τέχνες.

Στην Ζωγραφική διακρίνουμε μια ποιητική ατμόσφαιρα "διαφορετική" από εκείνην της ίδια της Ποίησης αν και αυτή η ατμόσφαιρα είναι μάλλον θέμα καθαρά υποκειμενικής θεώρησης (Ζωγραφική τέχνη=αισθησιακή τέχνη που απευθύνεται στη νόηση). Η ποιητικότητα της Ζωγραφικής προϋποθέτει την δυνατότητα του δέκτη να αντιλαμβάνεται τις αντιστοιχίες ανάμεσα σε χρώματα, ήχους και συναισθήματα (να μεταφράσει δηλαδή τα ερεθίσματα της όρασης), αντίθετα με την ίδια την Ποίηση που είναι μάλλον νοησιαρχική τέχνη που ενεργοποιεί τις αισθήσεις.



Το κοινό σημείο αυτών των τεχνών είναι πως ανάγονται στη σφαίρα του Πολιτισμού, που σκοπό έχουν να μας συγκινήσουν και τελικά να μας "μεταμορφώσουν" εσωτερικά.

23 σχόλια:

  1. Στο μυαλό των θεωριτικών της τέχνης, όλες οι τέχνες ανάγονται στην ποίηση. Η σχέσεις μεταξύ τους είναι ξεκάθαρες, ειδικά για κάποιον που εντρύφησε στην ανάλυση και κατανόηση των καλλιτεχνικών δημιουργιών.
    Στην ουσία, η τέχνη δεν έχει κανένα άλλο σκοπό παρά να μας συγκινήσει, και όπως έλεγε ένας φίλος μου συγγραφέας, "να έχει σωματικά αποτελέσματα", δηλαδή κλάμα ή σεξουαλική διέργεση (χωρίς αυτό να είναι απόλυτο, είναι όμως η κυριότερη ένδειξη της καλλιτεχνικής αξίας του έργου).

    Τελικά είναι "κατάρα" η καλλιτεχνική δημιουργία; Νομίζω πως ναι -για τον καλλιτέχνη τουλάχιστο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ακριβώς..Πολύ όμορφη αναρτηση.
    Συχνα τιμω τη ποιηση στο μπλογκ μου ή μαλλον με τιμα αυτη .. :)
    Σημερα ειπα να βαλω μια αναρτηση για ενα θεμα που με εχει στεναχωρησει..Περνα να καταθεσεις την γνωμη σου. Πολλα φιλια Μαρακι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ευτυχώς που υπάρχουν στη Σαλονίκη κάποιοι μπλόγκερς και σώζουν την πνευματική τιμή της πόλης... γιατί τα τελευταία χρόνια πολλή σαβούρα μαζεύτηκε εκεί πάνω...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Καλησπερα αγαπημένο μου Δυοσμαρακι!!!

    Η τέχνη παράγει πολιτισμό
    Ποιηση,ζωγραφηκη,μουσικη...
    Νομίζω πως ειναι τα όπλα
    μας ενάντια στην βαρβαρότητα
    της εποχής

    Όμορφη η ποίηση του Καβάφη
    και οι πίνακές "σου"

    καλό σου βράδυ!!!

    κοτσυφοφιλώ σε

    τσίου!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Σαν το τίποτα

    Όλα να τ'άφηνες που σε κρατούν
    δέσμιο στις πόλεις
    σου αρκεί μια στέππα ως πέλαγος
    μια πάμπα απέραντη σβησμένη
    στων οριζόντων το αχανές
    μια καλύβα στη μέση πρωτόγονη
    στην πιο παρθένα γη της γης
    μοναχικός, χωρίς σκοπό,
    τις μέρες να ζεις κυανές
    γεμάτες αέρα και χρώμα.
    Νάναι η ζωή σου ηλιοτρόπιο
    την τροχιάν ακολουθώντας.
    Και νάναι τόσο λεπτός,
    τόσο ανεπαίσθητος ο εαυτός σου.

    Ζήσης Οικονόμου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Μεγάλη υπόθεση η μούσα του ποιητή...
    Καλησπέρα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. το λεξικό μου λέει ότι ποίηση είναι η τέχνη της σύνθεσης λογοτεχνικών έργων σε στίχους, για μένα ποίηση είναι να εκφράζεις την ψυχή σου με λέξεις, και να αγγίζεις τις ψυχές των άλλων, με τις λέξεις, καλημέρα :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Κι έχω μεγάλη αδυναμία στον Καβάφη!! Και τον πίνακα του Καρλ Σπίτοβεγκ δεν τον είχα ξαναδει και μου άρεσε πάρα πολυ! :))
    Καλώς σε βρήκα! Και καλό Σαββατοκύριακο με ποίηση γιατί σε αυτή την εποχή ταιριάζει όσο ελάχιστα το "Όσο μπορείς". Του Καβάφη πάντα!! :))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. @Haris
    Σκοπός της τέχνης είναι η σωματική συγκίνηση/διέγερση. Μου άρεσε πολύ η ερμηνεία σου.
    Οσο για την καλλτεχνική δημιουργία, ίσως να είναι "κατάρα" αφού ο καλλιτέχνης ποτέ δεν ησυχάζει.
    Ισως όμως είναι και "ευλογία" αφού έχει ένα χάρισμα που άλλοι άνθρωποι δεν διαθέτουν.
    Εύχομαι να περάσεις ένα υπέροχο Σαββατοκύριακο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. @Roadartist

    Καλή μου Roadartist. Ομολογώ πως ήταν παράλειψή μου να μην αναφερθώ στα υπέροχα αφιερώματα που κάνεις στο blog σου για τους ποιητές (και όχι μόνο). Απόλαυσα το τελευταίο αφιέρωμα για τον Ελύτη.

    Θα περάσω σύντομα από το blog σου να δω τι σε στεναχώρησε.

    Καλό Σαββατόβραδο εύχομαι...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. @ασκαρδαμυκτί

    Τι να σε πω! Δεν κατέχω πράμα για τόυς bloggers της Θεσσαλονίκης. Μα αν κρίνω από τα posts του Ηχου Μόνου Πλάγιου και την εκδήλωση που διοργανώνουν, κάτι καλό φαίνεται στον ορίζοντα.

    Καλά να περάσεις το Σαββατοκύριακο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. @karaflokotsifas

    Αγαπημένε μου karaflokotsifa

    Πολύ εύστοχη η παρατήρησή σου πως οι τέχνες και ο πολιτισμός είναι τα όπλα μας ενάντια στη βαρβαρότητα.

    Και χρειαζόμαστε να πολεμήσουμε τη βαρβαρότητα με όπλα τις τέχνες και τον πολιτισμό.

    Δυοσμαροφιλάκια και ευχές για ένα υπέροχο Σαββατοκύριακο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. @νίκος

    Καλέ μου Νίκο Με συγκίνησες!

    Νάξερες πόσο θάθελα να πάψω να είμαι δέσμια της πόλης, να είχα μια καλύβα στη μέση πρωτόγονη στην πιο παρθένα γη της γης.....
    Μοναχά τότε θάταν η ζωή μου σαν ηλιοτρόπιο.

    Σε ευχαριστώ για τον αέρα τον πελαγίσιο που έστειλες εδώ στη μεγαλούπολη

    Καλό Σαββατοκύριακο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. @kitsosmitsos

    Μια μούσα με πολλή αισιοδοξία.

    Καλό Σαββατόβραδο να έχεις

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. @basnia

    Ψηφίζω τη δική σου εκδοχή. Μου αρέσει πολύ!

    Καλά να περάσεις

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. @cinderella

    Τον πίνακα με τον "φτωχό ποιητή" και εγώ δεν τον είχα ξαναδεί.

    Εντυπωσιάστηκα όμως τόσο από την θεματολογία όσο και από την ιστορία του. Προκάλεσε σάλο στην εποχή του γιατί θεωρήθηκε πως διακωμωδούσε τους ποιητές και έτσι τον κατατρέξανε τον καλλιτέχνη και του απαγόρευσαν να προβάλλει τον πίνακα στις εκθέσεις.

    Ομως κανείς δεν σκέφτηκε εκείνη την εποχή πως ο πίνακας αντικατόπτριζε μια πραγματικότητα. Ολοι αυτοί οι πραγματικοί καλλιτέχνες των τεχνών και των γραμμάτων είναι τόσο παθιασμένοι με την τέχνη τους ώστε δεν υποχωρούν ούτε αν ζουν κάτω από δύσκολες οικονομικές συνθήκες,μα συνεχίζουν να γράφουν, να ζωγραφίζουν, να σκαλίζουν....

    Ισως αυτός να είναι ο λόγος που επιλέγουν "να μην εξευτελίζουν τη ζωή τους μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου, μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες"

    Καλώς όρισες στην μικρή αυτή διαδικτυακή γωνιά.

    Καλό Σαββατόβραδο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Είσαι εξαιρετική!! Ευχαριστώ πολύ για την παράθεση της ιστορίας του πίνακα και για το καλωσόρισμα! Είχα σκοπό να ψάξω κι εγώ πληροφορίες για το συγκεκριμένο πίνακα!
    Καλή Κυριακή κι επειδή είναι λιγάκι μελαγχολική
    "Δε θέλω να πικραίνεσαι
    τις Κυριακές τα βράδια
    Χωρίς αυτή τη σκοτεινιά
    τα χρόνια μένουν άδεια".
    Ελπίζω να αγαπάτε το Μάλαμα αλλιώς να φέρω κάτι άλλο από τα αγαπημένα μου!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Να λοιπόν ένα ανοικτό παράθυρο στην τέχνη, όποια και αν είναι, όταν φέρνει στην επιφάνεια κρυμμένα συναισθήματα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Αν σήμερα ζούσαν οι Αρχαίοι Σπαρτιάτες και τους ρωτούσαν ποιόν θεωρούν ως εθνικό ποιητή της Σπάρτης αυτοί θα έλεγαν τον Καβάφη.

    Στα 200 Π.Χ

    «Αλέξανδρος Φιλίππου και οι Έλληνες πλην Λακεδαιμονίων»

    Μπορούμε κάλλιστα να φαντασθούμε
    πως θ’ αδιαφόρησαν παντάπασι στην Σπάρτη
    για την επιγραφήν αυτή. «Πλην Λακεδαιμονίων»,
    μα φυσικά. Δεν ήσαν οι Σπαρτιάται
    για να τους οδηγούν και για να τους προστάζουν
    σαν πολύτιμους υπηρέτας.
    (.....)
    Με τες εκτεταμένες επικράτειες,
    με την ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών.
    Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά
    ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ως τους Ινδούς.

    Για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα!

    Αυτό το ποιήμα φαινομενικά φαίνεται ως το μεγαλύτερο χαντάκωμα της Σπάρτης στην ιστορία της.
    Στην πραγματικότητα όμως είναι το κλασσικότερο δείγμα Καβαφικής ειρωνίας.
    Με την τελευταία φράση του Ο Καβάφης αποθεώνει τους Σπαρτιάτες και επιδοκιμάζει τη στάση τους να μην ακολουθήσουν τον Αλέξανδρο.
    Αποτελεί ένα από τα αγαπημένα μου ποιήματα για ευνόητους λόγους.
    Οι στίχοι τώρα που ανεβάζουν τον Καβάφη στην κορυφή της παγκόσμιας ποίησης είναι από το "Περιμένοντας τους Βαρβάρους"
    Γιατί ενύχτωσε κ’ οι βάρβαροι δεν ήλθαν.
    Και μερικοί έφθασαν απ’ τα σύνορα,
    και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν. __
    Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.
    Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις.

    Τους παραπάνω στίχους τους θεωρώ (και είναι) δείγμα διαχρονικής και κορυφαίας ποίησης.
    Ο Καβάφης προφητικά μιλά για τη Σοβιετική Ένωση που τη χρησιμοποιούσαν ως Μπαμπούλα ή και για Βαρβάρους τύπου Μπιν Λάντεν.
    Τέτοια ποιήματα μπορούν να σταθούν στην κορυφή σε κάθε στιγμή της ιστορίας και σε οποιοδήποτε πολιτισμό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. @cinderella

    Σε ευχαριστώ πολύ για αυτή την αφιέρωση! Ο Μάλαμας αν και λίγο μελαγχολικός είναι από τους αγαπημένους μου.
    Και χθες η Κυριακή ήταν πράγματι λίγο μελαγχολική, αφού κιτρίνησε ο τόπος από την άμμο που μας ήρθε από την Σαχάρα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. @pafa64
    Και έχουμε τόση ανάγκη στην εποχή μας να φέρνουμε στην επιφάνεια κρυμμένα συναισθήματα.....
    Καλή εβδομάδα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. @Λάκων
    Πράγματι ο "δικός" μας Καβάφης όπως αποδεικνύεται κατάφερε να γίνει "οικουμενικός", διαχρονικός μα κατάφερε επίσης να παραμένει πάντα τόσο επίκαιρος.
    Την καλημέρα μου!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. Εγω ποιητρια δε ειμαι τα συναισθηματα μου εκφραζονται με αλλο τροπο με τη ζωγραφικη θαυμαζω αυτους που κανουν τα βιωματα ποιηση και στιχους...

    (εχω μια απορια αν ο ποιητης ειναι αντρας και η εμπνευση γυναικα μιλαμε για μουσα,σωστα?Οταν εχουμε ποιητρια και η εμπνευση ειναι αντρας τοτε πως τον λεμε??
    εχω κατι αποριες ομως.....)
    σε φιλω...

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Ποιά είναι η γνώμη σας;