ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ

Τρίτη 20 Νοεμβρίου 2007

Ζωγραφίζοντας μια ιστορία - Χρήστος ο Αράπης - Νικόλαος Γύζης

Host unlimited photos at slide.com for FREE!



Γύρω στα τέλη του 19ου αι. αρκετοί καλλιτέχνες όπως ο Νικόλαος Γύζης, ο Νικηφόρος Λύτρας, ο Γιώργος Ιακωβίδης αλλά ακόμη και λιγότερο γνωστοί ζωγράφοι όπως και ένας γλύπτης ο Ιωάννης Βιτσώρης αποθανάτισαν την μελαψή μορφή ενός νεαρού. Η μορφή αυτή που ήταν αταύτιστη τόσα χρόνια αποκαλύφθηκε πως αντιπροσώπευε έναν γραφικό τύπο της Αθήνας του 19ου αι. και άγνωστου στις μέρες μας, τον αποκαλούμενο "Χρήστος ο Αράπης". Αλλά ας παρακολουθήσουμε την ιστορία από την αρχή.


Στον παραπάνω πίνακα του Νικολάου Γύζη ο Χρήστος ο Αράπης εικονίζεται με ζωηρό βλέμμα και παιγνιώδη διάθεση. Το χαμόγελο που φωτίζει το πρόσωπό του αποκαλύπτει μια υπόλευκη οδοντοστοιχία. Ο συγκεκριμένος πίνακας με την προσωπογραφία του Χρήστου του Αράπη που φιλοτεχνήθηκε από τον Νικόλαο Γύζη στο Μόναχο το 1876, εκτέθηκε στο Glaspalast, στη γερμανική έκθεση τέχνης και βιομηχανίας. Ο πίνακας έκτοτε ανήκε σε ιδιωτική συλλογή στην Γερμανία και δεν είχε ποτέ εκτεθεί με αποτέλεσμα να παραμένει άγνωστος στους ειδικούς της τέχνης. Οταν πριν από ενάμισυ χρόνο πουλήθηκε έναντι του ποσού των 127000 Ευρώ σε έναν Ελληνα συλλέκτη εκείνος γεμάτος από ενθουσιασμό αλλά και περιέργεια για το νέο του απόκτημα αποφάσισε να κινήσει γη και ουρανό για να μάθει περισσότερα για την μορφή που απεικόνιζε ο πίνακας. Κανείς δεν γνώριζε τίποτα για αυτή τη μελαψή μορφή μέχρι τη στιγμή που ο συλλέκτης έτυχε να απευθυνθεί στον επικεφαλής του ΕΛΙΑ κ. Μάνο Χαριτάτο ο οποίος τον οδήγησε στην έρευνα σε εφημερίδες της εποχής. Σιγά - σιγά άρχισε να ξετυλίγεται ο μύθος γύρω από αυτή τη χαρακτηριστική μελαψή φυσιογνωμία που στην εποχή του όπως αποκαλύφθηκε ήταν πασίγνωστος και αγαπητός. Εκείνη την εποχή ο Γύζης ο οποίος ζούσε μόνιμα στο Μόναχο εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και έμεινε από το 1871 έως το 1874. Μαθαίνοντας για αυτή τη γραφική φυσιογνωμία βάλθηκε να τον αποθανατίσει σε κάποια από τα έργα του.

Με την έρευνα που έγινε αποκαλύφθηκαν λεπτομέρειες για αυτόν τον συμπαθέστατο και πάντα γελαστό μελαψό αράπη και γνώριμο τύπο τόσο στους λαϊκούς ανθρώπους όσο και στους αστούς. Ο Χρήστος τριγυρνούσε στα σοκάκια της Αθηναϊκής αγοράς και σύμφωνα με τον Χαρίλαο Πατέρα στο βιβλίο του "100 και.....γραφικοί τύποι της παλιάς Αθήνας" κυκλοφορούσε η φήμη πως ο Χρήστος καταγόταν από τζάκι. Λέγεται πως η σκούφια του κράταγε από τον Αράπη των τουρκοκρατούμενων Αθηνών, που είχε τον τίτλο του Ζαμπίτη (Ζαμπίτης=ο αρμόδιος επί Τουρκοκρατίας για τη φορολογία). Ο Χρήστος περιγράφεται σε εφημερίδα της εποχής ως ανεξάρτητος και εφευρετικός τύπος ο οποίος πάντα πρώτος έστελνε ανθοδέσμη σε όποιον γιόρταζε ένα ευτυχές γεγονός όπως μνηστεία γάμου,γέννηση τέκνου, ονομαστική γιορτή η επέτειο γενεθλίων.

Η ιστορία όμως δεν σταματά εδώ. Με αφορμή τον πίνακα που αγόρασε στη δημοπρασία ο Ελληνας συλλέκτης διαπιστώθηκε ότι ο Χρήστος ο αράπης φιγουράριζε και σε άλλους πίνακες της εποχής και σε λίγο πρόκειται να βγουν στο φως δημοσιεύματα με περισσότερες πληροφορίες. Είναι άξιο λόγου το γεγονός πως η απλή περιέργεια ενός Έλληνα συλλέκτη για το νέο έργο τέχνης που απέκτησε ξετύλιξε ένα κουβάρι που σιγά σιγά αποκαλύπτει νέες πτυχές για μια από τις πολύ γνώριμες φυσιογνωμίες της παλιάς Αθήνας.


Δεν ξέρω για εσάς αλλά εγώ περιμένω με αγωνία να μάθω τα ευρήματα των ειδικών για αυτή τη χαμογελαστή μελαψή φυσιογνωμία, τον Χρήστο τον Αράπη.

Πηγή εφμ Καθημερινή 3.1.2007

11 σχόλια:

  1. Ωραίο θέμα.Αναρωτιέμαι που το ανακάλυψες ;)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. @Λάκων
    Για την ακρίβεια όπως αναφέρω είχα διαβάσει για αυτό σε ένα άρθρο της εφμ Καθημερινή στις 3.1.2007. Με βάση αυτό το άρθρο έψαξα να βρώ τους σχετικούς πίνακες (υπάρχουν και άλλοι). Είχα ετοιμάσει την ιστορία σε εικόνες αλλά δεν κατάφερα να την ανεβάσω (οι τεχνικές μου γνώσεις δεν είναι και τόσο καλές). Πάντως μόλις βγεί το δημοσίευμα θα φροντίσω να το προμηθευτώ, βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα την ιστορία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ιστορίες της παλιάς Αθήνας. Πάντα με συγκινούν αντίστοιχα λαογραφικά.
    Και είναι ευκαιρία να καταγραφούν, για να μαθαίνουμε οι νεότεροι.
    Ευχαριστούμε και πάλι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Νάσαι καλά kitsomitso. Πάντα με τον καλό τον λόγο....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Εκπληκτικά Ελένη! Πολύ καλή δουλειά στη γραφή όσο και στην πρωτοτυπία του θέματος. Μου κάνει εντύπωση πως σκέφτηκες να παρουσιάσεις τα πορτρέτα του ίδιου άνδρα στη ζωγραφική πολλών Ελλήνων καλλιτεχνών.

    Επίσης, το ποστ με το Τάμα του Γύζη πού εξαφανίστηκε; Το ψάχνω μα δεν μπορώ να το βρω...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Τα καλά πρέπει να λέγονται. Γιατί λείπει από τις μέρες έστω και αυτό το απλό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. @Antoine
    Αναλόγως του θέματος του πίνακα ζωγραφικής προσπαθώ να τροποποιώ τον τρόπο παρουσίασης.
    Τον Γύζη θα τον βρείς στους Ελληνες ζωγράφους. Εκανα μια αλλαγή στις ετικέτες για αυτό δεν τον έβρισκες.

    @kitsomitso
    Εχεις δίκιο πως στις μέρες μας λείπει το απλό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Πολύ ενδιαφέρον.
    Προσωπικά δεν ήξερα καν αν κυκλοφορούσαν καν έγχρωμοι στην Ελλάδα εκείνης της εποχής.
    Ωραίο θεμα :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Pragmatika ena thema me poli endiaferon. afto pou mou travikse tin prosoxi einai oti idietera gia ta ellinika protipa koinonikis zois, oti itan alloxromo kai ara kseniko, itan ipodeestero ston diakritiko alla monimo ratsismo tou laou mas -pou en meri pigazi apo ton sixameno sovinismo mas alla afto einai allo thema-.
    edo omos o arapis einai arhodas, xerete tin apotiposi, kamaroni kai deixnei arhodas.
    se efharistoume gia tin istoria...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. @tzonako
    Ούτε εγώ το ήξερα. Από όσο έμαθα οι έγχρωμοι ήταν κατάλοιπο ήδη από την εποχή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας κατά την διάρκεια της οποίας οι άνθρωποι διακινούνταν ελεύθερα μέσα στα αχανή της όρια. Με την σύσταση του Νεοελληνικού κράτους πολλοί κατέφυγαν στην Αθήνα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. @Hasapi
    Μια διαφορετική ματιά στο θέμα. Πράγματι αυτή η ιστορία αποδεικνύει τον διττό μας χαρακτήρα. Οταν θέλουμε όχι μόνο είμαστε ανεκτικοί απέναντι στο διαφορετικό (στην προκειμένη ιστορία χρώμα) αλλά το τιμούμε κιόλας......

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Ποιά είναι η γνώμη σας;